Η Ρωσική αυτοκρατορία και ο ελληνικός κόσμος

Εισάγοντας το ελληνικό 1821 σε ένα ευρύτερο χωρικό πλαίσιο, πέραν του συνήθους δυτικοκεντρικού, το βιβλίο αυτό αναδεικνύει εκ νέου και με κριτική ματιά την ιστοριογραφικά παραμελημένη ρωσική/ευρασιατική οπτική. Μελετά τις πολυεπίπεδες διαπολιτισμικές σχέσεις των ελληνόφωνων ορθοδόξων υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη Ρωσική Αυτοκρατορία κατά τη λεγόμενη Εποχή των Επαναστάσεων και εξετάζει τα πολλαπλά νήματα που συνδέουν ένα τοπικό φαινόμενο, την επανάσταση του 1821, με περιφερειακές και παγκόσμιες διαδικασίες. Κεντρική είναι εδώ η έννοια της Αυτοκρατορίας, η οποία προϋποθέτει μεταξύ άλλων τη διεθνική οπτική και προσφέρει μια μεσαία κλίμακα μελέτης μεταξύ τοπικού και παγκόσμιου. Έτσι η Ρωσία δεν εμφανίζεται μόνο ως μια μεγάλη δύναμη ομόδοξη προς τους εξεγερμένους, αλλά και ως μια υβριδική σύγχρονη αυτοκρατορία, με σημαίνοντα ευρωπαϊκό, ευρασιατικό και παγκόσμιο ρόλο. Ο ρόλος αυτός ως προς τους ελληνόφωνους ορθόδοξους της Υψηλής Πύλης εξετάζεται σε τρεις διαφορετικούς χρόνους: το 1770 (μεγάλη διάρκεια), που είναι η αρχή της ρωσικής παρουσίας στη Μεσόγειο και της βαρύνουσας σημασίας της στις περαιτέρω ιστορικές διεργασίες στην περιοχή· το 1815 (μέση διάρκεια), που σηματοδοτεί τις πολιτικές του Αλέξανδρου Α’ και των στενών του συνεργατών στην οικοδόμηση της μεταναπολεόντειας Ευρώπης· και, τέλος, το πρώτο έτος της Ελληνικής Επανάστασης, το 1821 (συγκυρία), όπου η ρωσική διπλωματία –με δυναμικούς ελληνόφωνους στην υπηρεσία της, όπως ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Αλέξανδρος Στούρτζας και το δίκτυο των ελληνόφωνων ρωσικών προξένων στα επαναστατημένα μέρη– θέτει σε μεγάλο βαθμό τους όρους για την πρόσληψη του αγώνα των Ελλήνων στο διεθνές πεδίο ως ενός εθνικού πολέμου που στοχεύει στην απελευθέρωση από τον «αλλόθρησκο ζυγό».

Αντωνία Διάλλα (Συγγραφέας)

Η Δρ. Άντα Διάλλα είναι Καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Διδάσκει ακόμη στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα “Εικαστικές Τέχνες” του Εικαστικού Τμήματος της ΑΣΚΤ καθώς και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Τμήματος Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης. Είναι Πρόεδρος της Επιτροπής Ισότητας Φύλων της ΑΣΚΤ. Στο παρελθόν έχει διδάξει ιστορία της Ευρώπης, της Ανατολικής Ευρώπης και της Ρωσίας στα Πανεπιστήμια της Κρήτης, της Θεσσαλίας και στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Από το 2004 έως το 2009 υπήρξε διευθύντρια του Ιστορικού Αρχείου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει υπάρξει επισκέπτρια ερευνήτρια στην Ρωσική Ακαδημία Επιστημών στην Αγία Πετρούπολη, στην EHESS (Paris), στο NYU-Jordan Center for the Advanced Study of Russia (New York) και στο Princeton –Seeger Center for Hellenic Studies. Είναι μέλος της Επιστημονικής και συντακτικής επιτροπής του διεθνούς διεπιστημονικού περιοδικού Historein. A Review of the Past and Other Stories. Είναι επίσης ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος του Δ.Σ. του Κέντρου Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην Ιστορία της Ρωσίας και της Ευρώπης κατά τον 19ο και 20ο αιώνα (με έμφαση στην διεθνική ιστορία, την Αυτοκρατορία και τον Εθνικισμό), την ιστορία της ιδέας της Ευρώπης, την ιστορία των ελληνορωσικών διαπολιτισμικών και πολιτικών σχέσεων, την ιστορία των Ανθρωπιστικών Επεμβάσεων και του Ανθρωπισμού κατά τον 19ο αιώνα, την μελέτη των επαναστάσεων στον 19ο και 20ο αιώνα, και την Ιστορία της Ιστοριογραφίας. Από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια έχει δημοσιευτεί το βιβλίο Η Ρωσία απέναντι στα Βαλκάνια (2008). Στις πρόσφατες δημοσιεύσεις της περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων το Humanitarian Intervention in the Long Nineteenth Century. Setting the Precedent (συν-συγγαφή με τον Alexis Heraclides, Manchester: Manchester University Press, 2015)· “The Congress of Vienna, the Russian Empire and the Greek Revolution: Rethinking Legitimacy” (Journal of Modern Greek Studies, May 2021)· 1821: What Made it Greek? What Made it Revolutionary? (συνεπιμέλεια με τον Yanni Kotsonis, Historein, Special Issue 20, no 1 (2021).

(Πηγή: “Εκδόσεις Αλεξάνδρεια”, 2023)