Η σκιά του Μαρτ

Ο Stig Dagerman, 1923-1954, είναι ένας από τους κορυφαίους Σουηδούς συγγραφείς του σκανδιναβικού μεταπολεμικού θεάτρου. Βαθιά επηρεασμένος από το έργο του Jean-Paul Sartre και κυρίως του Albert Camus, αναζήτησε το νόημα στον υπαρξισμό και τον συμβολισμό των Γάλλων ομοτέχνων του. Η Σκιά του Μαρτ γράφτηκε τα Χριστούγεννα του 1947 και, όπως σημειώνει ο ίδιος ο συγγραφέας έναν χρόνο μετά, στο πρόγραμμα του Βασιλικού Δραματικού Θεάτρου, κοινώς Ντραμάτεν, το έργο πραγματεύεται την ιστορία μιας ανθρώπινης σκιάς. «Όταν οι άνθρωποι πεθαίνουν, μένουν οι σκιές τους. Μας τρομάζουν, μας διδάσκουν ή μας σκοτώνουν. Σηκώνοντας το βλέμμα μας, τις βλέπουμε να κινούνται στους τοίχους. Η μόνη μας ελπίδα είναι να σβήσουμε το φως». Πίσω από τον ήρωα Μαρτ, που έχασε τη ζωή του στη γαλλική αντίσταση στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κρύβεται ο άσχημος και ευαίσθητος Γκάμπριελ, που θα θεμελιώσει την ύπαρξή του πάνω σε δύο δεινά: στον φόβο και στην απελπισία που του προκαλεί η ινδαλματοποίηση του αδελφού του Μαρτ. Πρωταρχικό ρόλο στη δημιουργία αυτού του σημαντικού αντιηρωικού δράματος παίζει η μάνα, η κυρία Αγγέλικα, καθώς και η σχέση της με τον επιζώντα γιο της. Η Σκιά του Μαρτ πηγάζει από μια πραγματική ιστορία, την ιστορία της Etta Federn και των γιων της, του όμορφου και ηρωικού Jean και του άσχημου και αδύναμου Michel. Τον χειμώνα του 1947 ο Dagerman ταξίδεψε με την πρώτη σύζυγό του Annemarie στο Παρίσι προκειμένου να γνωρίσει την Εβραία αγωνίστρια του ισπανικού εμφυλίου, την Etta Federn. Η προσωπικότητα και η βαθιά μόρφωσή της τον εντυπωσίασαν, αλλά πολύ περισσότερο τον εξέπληξε η αυταρχική συμπεριφορά της προς τον αδύναμο γιο της. Η γνωριμία και η συναναστροφή με τους Federn ενέπνευσαν τον Dagerman στη συγγραφή του σπουδαίου δράματος Η σκιά του Μαρτ. H πρώτη παράσταση πραγματοποιήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 1948 στο Ντραμάτεν, όπου τον ρόλο του Γκάμπριελ επωμίστηκε ο διεθνούς φήμης ηθοποιός Per Oscarsson.

Stig Dagerman (Συγγραφέας)

Ο Στιγκ Ντάγκερμαν γεννήθηκε το 1923 στο Ελβκάρλερμπι, στην περιοχή της Ουψάλας. Υπήρξε συγγραφέας και δημοσιογράφος, ο επιφανέστερος λογοτέχνης που ανέδειξε η Σουηδία στη δεκαετία του ’40. Σήμερα θεωρείται ένας σύγχρονος κλασικός, τα έργα του δεν σταμάτησαν ποτέ να επανεκδίδονται στην πατρίδα του και να μεταφράζονται στον υπόλοιπο κόσμο. Έγινε ευρύτερα γνωστός ως πεζογράφος. Εμφανίστηκε στα γράμματα με το μυθιστόρημα “Το φίδι” (Ormen, 1945) και απέσπασε το λογοτεχνικό βραβείο της εφημερίδας Svenska Dagbladet. Ακολούθησαν σημαντικά μυθιστορήματα όπως “Το Νησί των καταδικασμένων” (De domdas o, 1946), “Το Καμένο παιδί “(Brant barn, 1947) και “Τα γαμήλια προβλήματα” (Brollopsbesvar, 1949). Έγραψε επίσης διηγήματα, όπως τη συλλογή “Νυχτερινά παιχνίδια” (Nattens lekar, 1947), και θεατρικά, όπως “Ο κατάδικος” (Den dodsdomde, 1947). Στο βιβλίο του “Γερμανικό φθινόπωρο” (Tysk host, 1947) συγκέντρωσε τα συγκλονιστικά ρεπορτάζ που έκανε αμέσως μετά τον Πόλεμο. Δημοσίευε επίκαιρους στίχους στην εφημερίδα Arbetaren μέχρι το θάνατό του. Αυτοκτόνησε το 1954 στη Στοκχόλμη.

 

 

Μαργαρίτα Μέλμπεργκ (Μεταφραστής)

Η Μαργαρίτα Μέλμπεργκ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1951. Είναι μεταφράστρια και κριτικός λογοτεχνίας. Σπούδασε γαλλική και ελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, όπου και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών. Η διδακτορική της διατριβή είχε ως θέμα της το έργο της Λιλίκας Νάκου. Εργάστηκε ως πανεπιστημιακή ερευνήτρια στη Σουηδία, μεταφράστρια στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών και στην ελληνική Πρεσβεία της Στοκχόλμης. Έχει συνεργαστεί με πολλά λογοτεχνικά περιοδικά, ενώ θεατρικές μεταφράσεις της από τα σουηδικά έχουν εκδοθεί και παιχτεί σε αθηναϊκές σκηνές.