Η συγκριτική γραμματολογία στην Ελλάδα – Σύγχρονες τάσεις

Όταν στην εποχή της δημιουργίας των εθνών-κρατών και των εθνικισμών ο Goethe έκανε λόγο για μια αντιεθνικιστική Weltliteratur, πρόσθετε πως αυτή θα ήταν εφικτή αν επικεντρωνόταν σε ένα υψηλό πολιτισμικά πρότυπο και αναπτυσσόταν γύρω από αυτό· ο Goethe αναφερόταν βέβαια στην ελληνική κλασική αρχαιότητα. Πώς μπορούμε σήμερα, όταν πια σαφώς υπάρχουν οι δυνατότητες για να γίνει πράξη η σύλληψη μιας παγκόσμιας λογοτεχνίας, να ερμηνεύσουμε αυτή την πρόταση του Goethe; Ο τόμος περιλαμβάνει μελέτες για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που απασχολούν τους Έλληνες και ελληνόφωνους συγκριτολόγους, παρέχοντας επίσης χρήσιμες πληροφορίες για τις κατευθύνσεις προς τις οποίες κινείται σήμερα η συγκριτολογία στην Ελλάδα.

Νάνος Βαλαωρίτης (Συγγραφέας)

Ο Νάνος Βαλαωρίτης γεννήθηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας το 1921. Σπούδασε φιλολογία και νομικά στα πανεπιστήμια Αθηνών, Λονδίνου, Σορβόνης. Παρουσίασε άρθρα και μετέφρασε πρώτος στο Λονδίνο εκτενώς Έλληνες ποιητές του 1930 -Σεφέρη, Ελύτη, Εμπειρίκο, Εγγονόπουλο, Γκάτσο. Στην Αγγλία έζησε από το 1944 έως το 1953 και γνώρισε τον Έλιοτ και όλο τον κύκλο του. Το διάστημα 1954-60 έμεινε στο Παρίσι και γνώρισε τον Αντρέ Μπρετόν και τους υπερρεαλιστές. Το 1960 γύρισε στην Ελλάδα και διηύθυνε το περιοδικό “Πάλι” (1963-1966). Το 1969 παρουσίασε ελληνική ποίηση στο γαλλικό περιοδικό “Lettres Nouvelles”. Από το 1968 έως το 1993 δίδαξε συγκριτική λογοτεχνία και δημιουργική γραφή στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο. Εκεί, ποιητικά του κείμενα εκδόθηκαν από τον οίκο City Lights του Λώρενς Φερλινγκέττι. Οργάνωσε παρουσίαση των Ελλήνων υπερρεαλιστών στο Κέντρο Πομπιντού το 1990-91. Διηύθυνε από το 1989 έως το 1995 με τον ποιητή Αντρέα Παγουλάτο το περιοδικό “Συντέλεια”, το οποίο επανεκδόθηκε το 2004 με τίτλο “Νέα Συντέλεια”. Πήρε τέσσερα κρατικά βραβεία (το πρώτο το αρνήθηκε) κι ένα βραβείο του Ν.Ρ.Α. [National Poetry Association (Αμερικανική Εταιρεία Ποίησης)] το 1996 -βραβείο που είχε δοθεί προηγουμένως στους Φερλινγκέττι, Γκίνσμπεργκ και άλλους. Το 2009 τιμήθηκε με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Βιβλία του έχουν εκδοθεί στο εξωτερικό σε αγγλικές και γαλλικές μεταφράσεις. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Στην Ελλάδα επέστρεψε μόνιμα στο 2004. Εργογραφία: Ποίηση – “Η τιμωρία των μάγων”, Λονδίνο 1947 – “Κεντρική στοά”, Αθήνα 1958 – “Εστίες μικροβίων”, εκδ. Καλώδιο, Σαν Φρανσίσκο 1977 – “Ανώνυμο ποίημα του Φωτεινού Αηγιάννη”, Ίκαρος 1978 – “Ο ήρωας του τυχαίου”, Τραμ, Θεσσαλονίκη 1979 – “Η πουπουλένια εξομολόγηση”, Ίκαρος 1982 – “Στο κάτω κάτω της γραφής”, Νεφέλη 1984 – “Ο έγχρωμος στυλογράφος”, Δωδώνη 1986 – “Ποιήματα Ι”, Ύψιλον 1987, “Ποιήματα ΙΙ”, Ύψιλον 1987 – “Ανιδεογράμματα”, Καστανιώτης 1996 – “Ήλιος ο δήμιος μιας πράσινης σκέψης”, Καστανιώτης 1996 – “Αλληγορική Κασσάνδρα”, Καστανιώτης 1998 – “Η κάθοδος των Μ”, Ύψιλον 2002 – “Μια αλφάβητος των κωφαλάλων”, Άγκυρα 2003 – “Άστεγος ο Μέγας”, Ύψιλον 2004 – “Το ξανανοιγμένο κουτί της Πανδώρας”, Άγκυρα 2006 Πεζογραφία – “Ο προδότης του γραπτού λόγου”, Ίκαρος 1980 – “Απ΄ τα κόκκαλα βγαλμένη”, Νεφέλη 1982, β΄ έκδοση 1999 – “Μερικές γυναίκες”, Θεμέλιο 1982 – “Ο θησαυρός του Ξέρξη”, Εστία 1984, Άγκυρα 2008 – “Η δολοφονία”, Θεμέλιο 1984 – “Η ζωή μου μετά θάνατον εγγυημένη”, Νεφέλη 1995 – “Παραμυθολογία”, Νεφέλη 1996 – “Ο σκύλος του Θεού”, Καστανιώτης 1998, β΄ έκδοση 2004 – “Τα σπασμένα χέρια της Αφροδίτης της Μήλου”, Άγρα 2002 – “Γνωρίζετε την Ελπινίκη;” Ηλέκτρα 2005 Δοκίμια – “Ανδρέας Εμπειρίκος”, Ύψιλον 1989 – “Για μια θεωρία της γραφής”, Εξάντας 1990 – “Μοντερνισμός, πρωτοπορία και πάλι”, Καστανιώτης 1997 – “Αλληλογραφία Γ. Σεφέρη – Ν. Βαλαωρίτη 1945-1958”, Ύψιλον 2004 – “Για μια θεωρία της γραφής, Β”, Ηλέκτρα 2006

 

Βαγγέλης Αθανασόπουλος (Συγγραφέας)

Ο Βαγγέλης Αθανασόπουλος γεννήθηκε το 1946 στον Πειραιά. Σπούδασε στο τμήμα φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο King΄s College του University of London. Η πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα έγινε με δύο διηγήματα, “Επαφή και αποστροφή” και “Οι τρόποι του κάλλους”, ενώ για το πρώτο αυτοτελές λογοτεχνικό βιβλίο του, “Εαυτόν τιμωρούμενος”, που κυκλοφόρησε το 1976, πήρε το βραβείο του Υπουργείου Πολιτισμού για πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα (1977). Έχει επίσης τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής (1991) για το βιβλίο “Ο λογοτέχνης ως πρότυπο δημιουργικής δράσης” και με το Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής της Ακαδημίας Αθηνών (1992) για το βιβλίο “Οι μύθοι της ζωής και του έργου του Γ. Βιζυηνού”. Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει πεζογραφία, ποίηση, δοκίμιο, κριτική και μετάφραση λογοτεχνικών και κριτικών έργων. Κάνει κριτική της ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας σε εφημερίδες και περιοδικά και εργάζεται ως καθηγητής στον τομέα νεοελληνικής φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Δημήτρης Αγγελάτος (Συγγραφέας)

Ο Δημήτρης Αγγελάτος γεννήθηκε στην Αθήνα (1958). Είναι καθηγητής Θεωρίας Λογοτεχνίας και Συγκριτικής Φιλολογίας στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κύπρου, όπου και διδάσκει από το 1994. Έχει δημοσιεύσει βιβλία για το έργο του Δ. Σολωμού και του Κ. Καρυωτάκη, για τη μεταπολεμική πεζογραφία και τη θεωρία των λογοτεχνικών ειδών. Άλλες μελέτες του επί ζητημάτων Θεωρίας Λογοτεχνίας, Νεοελληνικής και Συγκριτικής Φιλολογίας έχουν δημοσιευτεί σε σύμμεικτους τόμους και περιοδικά.

 

Ελένα Κουτριάνου (Επιμέλεια)

Η Ελένα Κουτριάνου διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.