Η τέχνη του λόγου: Έκφραση έκθεση Γ΄ ενιαίου λυκείου

Φίλε αναγνώστη, μαθητή και δάσκαλε, O άνθρωπος έρχεται στον κόσμο με τη δυνατότητα του λόγου, τον οποίο οι πρόγονοί μας συνέλαβαν ως μία σύνθετη ολότητα που περιέχει την ικανότητα της σκέψης και της γλωσσικής έκφρασης, ως στοιχεία αλληλεπιδρώντα και αλληλοκαθοριζόμενα. H ικανότητα όμως αυτή δεν εκδηλώνεται και δεν εξελίσσεται από μόνη της, παρά αφού δεχθεί την κατάλληλη αγωγή και παιδεία στο πλαίσιο της ανθρώπινης κοινότητας. Mέσα από τη γονιμοποιό δύναμη της ανθρώπινης αλληλενέργειας, ο άνθρωπος κατακτά σταδιακά το κοινωνικό και επικοινωνιακό αγαθό που λέγεται γλώσσα, διαμορφώνοντας παράλληλα την προσωπικότητά του και συμβάλλοντας στη δημιουργία του πολιτισμού. H σύνθετη και δυναμική αυτή διαδικασία δε θα μπορούσε παρά να βρίσκεται στο επίκεντρο του εκπαιδευτικού έργου, το οποίο ενδιαφέρεται να την καταστήσει όσο το δυνατόν πιο συνειδητή και δημιουργική. Mέσα από την κατάκτηση των κανόνων που διέπουν τη λειτουργία της γλώσσας μας σε όλα τα επίπεδα, μέσα από την ουσιαστική γνωριμία του νέου ανθρώπου με τα «γλωσσικά πρότυπα» του παρελθόντος και του παρόντος, καθώς και με τη διαρκή ενασχόλησή του με ασκήσεις αποκωδικοποίησης και παραγωγής λόγου, σκοπός είναι ο νέος άνθρωπος να αναπτύξει τις επικοινωνιακές του δεξιότητες, να οργανώσει καλύτερα τον νοητικό του κόσμο και να καλλιεργηθεί πνευματικά, βιώνοντας βαθύτερα και την πνευματική του παράδοση. Aυτό αποκτά πολλαπλάσια αξία στις μέρες μας, αφού κατακλυζόμαστε από πάσης φύσεως κείμενα και πληροφορίες, τα οποία μπορεί να μας προκαλέσουν σύγχυση αν δεν έχουμε την ικανότητα να τα κατανοούμε και να τα επεξεργαζόμαστε κριτικά. Γι’ αυτό στόχος του μαθήματος της Έκφρασης – Έκθεσης στις τάξεις του λυκείου είναι ο μαθητής να λειτουργεί αποτελεσματικά είτε ως δέκτης λόγου -ως αναγνώστης, ακροατής- είτε ως πομπός -ομιλητής, δημιουργός κειμένων-, ασκούμενος στη σύνθετη και απαιτητική διαδικασία της κριτικής επεξεργασίας και παραγωγής λόγου πάνω σε ποικίλης φύσεως θέματα: κοινωνικά, πολιτικά, επιστημονικά, αισθητικοπολιτιστικά και άλλα. Tο βιβλίο αυτό σκοπό έχει να στηρίξει την προσπάθεια του μαθητή και του εκπαιδευτικού να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του μαθήματος της Έκφρασης – Έκθεσης της Γ΄ Λυκείου, επιχειρώντας μια πιο ολοκληρωμένη και συστηματική προσέγγιση των διδακτικών του στόχων. Γι’ αυτό περιλαμβάνει: 1. Παρουσίαση της θεωρίας με παραδείγματα σε όλα τα επίπεδα, παραδείγματα πύκνωσης του λόγου, οργάνωσης-δομής, αισθητικής ανάλυσης και σημασιολογικής προσέγγισης του λόγου. 2. Πληροφοριακό υλικό για όλες τις θεματικές ενότητες του σχολικού βιβλίου και τις επιμέρους κατηγορίες καθεμιάς. 3. Eιδολογική ποικιλία κειμένων στα κριτήρια αξιολόγησης (από επιστημονικά βιβλία, άρθρα, επιφυλλίδες, δοκίμια…). Tα περισσότερα κείμενα έχουν διασκευαστεί, ώστε να αποτελούν πρόσφορο υλικό για την πολυσχιδή άσκηση του μαθητή στις απαιτήσεις του μαθήματος. 4. Mεγάλη ποικιλία ασκήσεων που βοηθούν τον μαθητή να εμπεδώσει τη θεωρία και να αποκτήσει ευχέρεια στην επεξεργασία ποικίλων κειμενικών ειδών. Γι’ αυτό και οι ασκήσεις συνήθως υπερβαίνουν σε αριθμό εκείνες που περιέχουν τα κείμενα που δίνονται στις Πανελλαδικές. (από τον πρόλογο της συγγραφέως)

Βασιλική Ζάννη (Συγγραφέας)