Η φιλοσοφία του ερωτισμού στον κινηματογράφο – Μπατάιγ, Μπερτολούτσι, Όσιμα

Στο βιβλίο του Ο ερωτισμός, ο Μπατάιγ «ορίζει» τον ερωτισμό ως τη «μέχρι θανάτου επιδοκιμασία της ζωής». Τη σημασία της πρότασης υποψιάζεται όποιος έχει γνωρίσει έστω και ένα από τα λογοτεχνικά κείμενα του συνεχιστή της παράδοσης του Μαρκήσιου ντε Σαντ. Φυσικά, ο Μπατάιγ δεν είναι ο πρώτος που αναλαμβάνει να εξετάσει το ζήτημα του ερωτισμού, ίσως όμως είναι ο μόνος που το κάνει με τέτοια επιμονή, θέτοντάς το, μαζί με τον θάνατο, στο επίκεντρο της φιλοσοφίας του. Για τον Μπατάιγ, «το πεδίο του ερωτισμού είναι το πεδίο της βίας». Ιδέες και έννοιες όπως η γενική οικονομία, η δαπάνη, η κατανάλωση, η παράβαση, η θυσία, η κυριαρχία, συναντιούνται στο έργο του και συμπλέκονται, κατά τη δόμηση ενός «ακατάστατου» συστήματος που συνομιλεί με τη φιλοσοφία, την τέχνη, την ανθρωπολογία, τη θεολογία και την πολιτική. Ο Μπερτολούτσι αποκαλύπτει ότι διάβαζε Μπατάιγ όταν έγραφε το σενάριο για Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι. Μάλιστα, υπήρχε στο σενάριο και μία σκηνή απευθείας εμπνευσμένη από «Το γαλάζιο του ουρανού», η οποία όμως δεν γυρίστηκε ποτέ. Από την άλλη πλευρά, ο Όσιμα, με την περιβόητη σκηνή του αβγού στην «Αυτοκρατορία των αισθήσεων», έχει συνδεθεί αμέτρητες φορές, από τους μελετητές, με την ιστορία του ματιού του Μπατάιγ. Όμως, ανάμεσα στις δύο ταινίες και τον Μπατάιγ υπάρχει μια σχέση, η οποία είναι σημαντικά ριζικότερη από τούτη την πρωταρχική που μόλις εμφανίσαμε. Η παρούσα μελέτη υποστηρίζει ότι η κατανόηση της σκέψης του Μπατάιγ από τους Μπερτολούτσι και Όσιμα είναι τέτοια που καθορίζει τον τρόπο κινηματογραφικής κατασκευής των δύο ταινιών και ότι η λογική που διέπει τη σύνθεση των εικόνων τους είναι εμποτισμένη με στοιχεία της φιλοσοφίας του Μπατάιγ.

Δέσποινα Πούλου (Συγγραφέας)