Η ώρα του διαβόλου

Είναι ο Διάβολος “πνεύμα του καλού”; Είναι “ο μικρότερος τη τάξει αδελφός του Θεού” τον οποίο ο ίδιος ο Δημιουργός “ψάχνει για να τον συμπληρώσει”; Τρία ανατρεπτικά διηγήματα του μεγάλου Φερνάντο Πεσσόα. Ο Διάβολος και το διήγημα έλκουν τον Πεσσόα από την παιδική του ηλικία. Οι πρώτες του καταγεγραμμένες προσπάθειες στη μικρή φόρμα χρονολογούνται από όταν ήταν 14 χρονών και, με άλλο όνομα και τότε, δημοσιεύει τα πρώτα του ατελή διηγήματα σε περιοδικά δικής του έμπνευσης. Στον πρώτο του αγγλόφωνο προετερώνυμο, τον Ντέιβιντ Μέρρικ -που έμεινε μόνο ένα κενό όνομα-, ο Πεσσόα αποδίδει και την πρόθεση να γράψει ένα διήγημα με τίτλο Devil’s voice. Τελικά όμως ο «Διάβολος» εμφανίστηκε στα πορτογαλικά και, όπως και όλα του τα διηγήματα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, υπογράφεται με το αληθινό του όνομα. Στην Ώρα του Διαβόλου, την πρώτη από τις τρεις ιστορίες του βιβλίου, μια γυναίκα, η Μαρία, καθοδόν προς το σπίτι της συναντά τον έκπτωτο άγγελο, o οποίος τη μυεί στα μυστικά του κόσμου και στα δικά του και της αναγγέλλει ότι θα γεννήσει έναν ποιητή ιδιοφυία. Στο δεύτερο διήγημα Ο ερημίτης του Μαύρου Βουνού διατυπώνει καίρια ερωτήματα για τη φύση, το θείο, την επίγεια και τη μετά θάνατο ζωή. Στο τρίτο πρωταγωνιστεί ένας παράξενος άνδρας με “ύφος απροσδιόριστο ναυτικού και συνειδητού τυχοδιώκτη”. Ο Διάβολος, ο ερημίτης και ο υποτιθέμενος ναυτικός ανοίγουν, όπως επισημαίνει η μεταφράστρια του μεγάλου Πορτογάλου συγγραφέα Μαρία Παπαδήμα, “την πόρτα του μυστηρίου, της γνώσης, του απαγορευμένου καρπού” και “επιβεβαιώνουν με τρόπο αναμφισβήτητο την έλξη του Πεσσόα προς το παράδοξο, το διδακτικό, το ανατρεπτικό”.