Θαλασσινή ωδή του Άλβαρο ντε Κάμπος

Η Θαλασσινή ωδή είναι ένα από τα ελάχιστα έργα που ο Φερνάντο Πεσσόα ολοκλήρωσε και δημοσίευσε εν ζωή. Φέρει την υπογραφή του εκκεντρικού ναυπηγού μηχανικού, του ετερώνυμού του του Άλβαρο ντε Κάμπος. Όπως σε όλη την ποίηση του Κάμπος, διακρίνονται κι εδώ δύο αντίθετοι ρυθμοί: ένας αχαλίνωτος και βροντερός και ένας σχεδόν ανεπαίσθητος και νοσταλγικός. “Αριστούργημα” και “αληθινό θαύμα οργάνωσης” κατά τον ίδιο τον Πεσσόα, η Θαλασσινή ωδή οριοθετείται από την άφιξη και την αναχώρηση ενός βαποριού. Το ποίημα εκτείνεται σε 900 στίχους , όπου οι πιο βίαιες αναπαραστάσεις της θαλασσινής ζωής εναλλάσσονται με τις γαλήνιες εικόνες της παιδικής ηλικίας, τα τραγούδια και τα παραμύθια της, εκβάλλοντας τελικά στην πραγματικότητα μιας αποβάθρας του Τάγου και στην καθημερινή ζωή της αγαπημένης πόλης του ποιητή, της Λισαβόνας.

Fernando Pessoa (Συγγραφέας)

Ο Φερνάντο Αντόνιο Νογκέιρα Πεσσόα γεννήθηκε στη Λισαβόνα στις 13 Ιουνίου 1888 και πέθανε στις 30 Νοεμβρίου 1935. Την παραμονή του θανάτου του, σημειώνει από την κλίνη του νοσοκομείου: “I Know not what tomorrow will bring”. Αυτό που το μέλλον έφερε αναμφισβήτητα είναι η καταξίωση του ως ενός από τους σημαντικότερους ποιητές του εικοστού αιώνα. Ο Πεσσόα είναι ταυτόχρονα ποιητής και μύθος ποιητικός. Έζησε τη ζωή του στα όρια της ανυπαρξίας, δημοσίευσε ελάχιστο μέρος του τεράστιου έργου του, ενός έργου ανολοκλήρωτου και πολλαπλού, το οποίο κληροδότησε στις μέλλουσες γενιές κλεισμένο στο περίφημο μπαούλο, εξασφαλίζοντας έτσι την υστεροφημία του.
Ελάχιστα γεγονότα συνθέτουν τη βιογραφία του: θάνατος του πατέρα του, μετακίνηση μαζί με τη νέα του οικογένεια στο Ντέρμπαν της Αφρικής, αγγλική παιδεία, επιστροφή στη Λισαβόνα, βιοπορισμός ως αλληλογράφος σε εμπορικούς οίκους, ένας λευκός έρωτας, πολλή μοναξιά. Η πολυσχιδής ποιητική ζωή του βρίσκεται στους αντίποδες της βιογραφίας του. Ο Πεσσόα, ο οποίος υπογράφει το έργο του με το όνομα του αλλά και με τα 72 καταγεγραμμένα ετερώνυμά του, συνιστά μοναδικό παράδειγμα στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Κύριοι συντελεστές σε πρωτοτυπία αλλά και παραγωγικότητα οι εξής τέσσερις ετερώνυμοί του: ο δάσκαλος όλων Αλμπέρτο Καέιρο, ποιητής του “Φύλακα των κοπαδιών”, ο εκκεντρικός ναυπηγός μηχανικός Άλβαρο ντε Κάμπος, ποιητής της “Θαλασσινής ωδής” και του “Καταστήματος φιλικών”, ο επικούρειος, στωικός κλασικιστής συνθέτης ωδών Ρικάρντο Ρέις και, τέλος, ο Μπερνάρντο Σοάρες, συγγραφέας του “Βιβλίου της ανησυχίας”. Αριστοτεχνικός διευθυντής αυτής της ιδιόμορφης ορχήστρας ο ίδιος ο Φερνάντο Πεσσόα, ο ποιητής του “Μηνύματος”, ο διηγηματογράφος του “Αναρχικού τραπεζίτη”, ο ακάματος δοκιμιογράφος επί παντός του επιστητού, ο θεατρικός συγγραφέας ενός ανολοκλήρωτου “Φάουστ”, ο οποίος ορίζει την τέχνη του λέγοντας: “Προσποίηση είναι του ποιητή η τέχνη”.

 

 

Μαρία Παπαδήμα (Μεταφραστής)

Η Μαρία Παπαδήμα σπούδασε Γαλλική Φιλολογία, Συγκριτική Λογοτεχνία και Μετάφραση στην Αθήνα, το Παρίσι, τις Βρυξέλλες και τη Λισαβόνα. Εργάστηκε επί μια δεκαετία ως μεταφράστρια στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κύρια πεδία των επιστημονικών της ενασχολήσεων: η γαλλόφωνη λογοτεχνία, η λογοτεχνική μετάφραση και το έργο του Φερνάντο Πεσσόα. Έχει μεταφράσει έργα των Οκτάβιο Πας, Σάμουελ Μπέκετ, Κώστα Αξελού, Μπλαιζ Σαντράρ, Μπαλζάκ, Φιλίπ Νεμό, μεταξύ άλλων, για τις εκδόσεις “Εξάντας”, “Ύψιλον”, “Εστία” κ.ά. Έχει εκδώσει μια ανθολογία βελγικού γαλλόφωνου διηγήματος στις εκδόσεις “Περίπλους”. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια και έχει δώσει διαλέξεις για τη μετάφραση και τη λογοτεχνία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ συνεργασίες της έχουν δημοσιευτεί στα περιοδικά “Ποίηση” και “Μετάφραση”. Το 2008 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης για το έργο “Το βιβλίο της ανησυχίας” του Φερνάντο Πεσσόα, εκδόσεις “Εξάντας”.