Θεμελίωση και ανασκευή

Μπορεί ο φιλόσοφος να κερδίσει στην έριδά του με τον “εριστικό”; Μπορεί να μην καταλήξει σοφιστής όταν, για να πολεμήσει τον σοφιστή, δέχεται να παίξει το δικό του “αγωνιστικό” παιχνίδι; Ναι αλλά, από την άλλη, πώς θα μπορούσε ο φιλόσοφος να υπερασπιστεί τη θέση του με μη δογματικό τρόπο αν δεν εκκινούσε από τη σχετικιστική της αμφισβήτηση; Πώς θα μπορούσε να τη θεμελιώσει αν δεν την άλλαζε ώστε να αντιστέκεται στην ανασκευή της; Ο φιλόσοφος πρέπει να μπει στον αγώνα, ν’ αναλάβει τον κίνδυνο να γίνει εριστικός, σοφιστής, σχετικιστής, για να γίνει φιλόσοφος. Η δικαιοσύνη είναι αθεμελίωτη όσο δεν ενέχει τα επιχειρήματα υπέρ της αδικίας, η ελευθερία ανυπόστατη έξω από τον αγώνα κατά της δουλείας, κ.ο.κ. Αυτό το δύσβατο εγχείρημα πρέπει να αναλάβει η κριτική σκέψη της εποχής μας κατά τον Στέφανο Δημητρίου. Συνήθως ο φιλόσοφος θεωρείται υπερασπιστής της ταυτότητας, της μη αντίφασης, ενάντια στον σοφιστή που εκμεταλλεύεται τις αμφισημίες για να εξαπατήσει. Όμως στον πλατωνικό “Ευθύδημο” ο σοφιστής αντιτάσσει στον φιλόσοφο, αντιθέτως, μια αυστηρή εκδοχή της αρχής της ταυτότητας. Μήπως ο φιλόσοφος είναι αυτός που δέχεται της αμφισημίες ενώ ο σοφιστής χρειάζεται την αμέριστη αποδοχή της αρχής της ταυτότητας. Υπό το πρίσμα της σχετικής ερευνητικής πρότασης του Παντελή Μπασάκου, ο Δημητρίου μελετά τις πλατωνικές και αριστοτελικές αναλύσεις και χρησιμοποιεί το κριτικό πρότυπο που του προσφέρουν ενάντια στο κυρίαρχο σήμερα ζεύγος της τυποκρατίας και του σχετικισμού. Η τυποκρατία ταυτίζεται με το σχετικισμό επειδή ακριβώς αποκλείει τις αμφισημίες, επειδή επιμένει στην αρχή της ταυτότητας. Σύμφωνα, δηλαδή, με τη θεωρητική πρόταση του Κοσμά Ψυχοπαίδη, το χειραφετητικό ορθολογικό πρόταγμα εμφανίζεται ως διαφύλαξη της απειλούμενης από την τυποκρατία και το σχετικισμό μη ταυτότητας.