Θεωρητικές και θετικές επιστήμες – Οι δύο κουλτούρες και οι διατομές τους

Το ζήτημα της σχέσης μεταξύ θεωρητικών και θετικών επιστημών αποτελεί επί δεκαετίες αντικείμενο εκτεταμένου στοχασμού και διαλόγου· έχει άραγε η σχέση αυτή τον χαρακτήρα μιας δημιουργικής, αλληλοτροφοδοτούμενης συνύπαρξης, ή πρόκειται για δύο απολύτως διακριτές «κουλτούρες» που τις χωρίζει ένα αγεφύρωτο ρήγμα; Το θέμα τέθηκε με εμφατικό τρόπο πριν από εξήντα περίπου χρόνια, με τη δημοσίευση του κλασικού πλέον δοκιμίου του C. P. Snow Οι δύο κουλτούρες και η επιστημονική επανάσταση. Εκκινώντας από τούτο το δοκίμιο, το παρόν βιβλίο στο πρώτο του μέρος επανεξετάζει τη σχέση μεταξύ θεωρητικών και θετικών επιστημών, αμφισβητώντας την ύπαρξη αυστηρής διαχωριστικής γραμμής μεταξύ τους, και, επιπλέον, επιχειρεί την ανίχνευση εσωτερικών υποδιαιρέσεων στις δύο αυτές «κουλτούρες»· τοποθετεί επίσης την όλη προβληματική στο πλαίσιο της μεγάλης «εικόνας», αυτής των αλληλεπιδράσεων μεταξύ θεωρητικών και θετικών επιστημών στο πλαίσιο των πολιτισμών. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, με την παραδοχή πλέον ότι δεν υφίσταται απόλυτος διαχωρισμός μεταξύ θεωρητικών και θετικών επιστημών, αναζητούνται παραλληλίες και τομές τους. Για τον εντοπισμό τους, συζητούνται τα ερωτήματα περί της φύσης των Μαθηματικών και της σχέσης τους με τη Φυσική και τη Φιλοσοφία, ενώ, όσον αφορά τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, προσφέρονται παραδείγματα τόσο για τη δυνητική χρησιμότητα των Μαθηματικών στη δικανική απόδειξη όσο και για την αποτυχία του διεθνολόγου Alexander Wendt να θεμελιώσει μια κβαντική οντολογία των κοινωνικών επιστημών. Το «ταξίδι» ολοκληρώνεται με τη διατύπωση σκέψεων για το μέλλον της σχέσης των θεωρητικών και των θετικών επιστημών στη βάση και νέων «αξόνων» ύφανσής της, ενώ υπογραμμίζεται η μεγάλη αξία των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών για την ίδια τη Δημοκρατία.

Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος (Συγγραφέας)

O Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ πήρε Μάστερ στις Ευρωπαϊκές Σπουδές και Διδακτορικό στις Διεθνείς Σχέσεις από το London School of Economics and Political Science (LSE). Σήμερα είναι Αναπληρωτής Καθηγητής “Πολιτικής Φιλοσοφίας και Διεθνών Σχέσεων” στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.