Ιατρική ηθική

Η ιατρική ηθική είναι τέκνον της αλματώδους εξέλιξης των επιστημών υγείας και της τεχνολογίας, που σημειώθηκε από το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα. Η τεράστια ανάπτυξη της επιστημονικής γνώσης και της τεχνολογίας στον χώρο της υγείας και η ταχύτητα, επίσης, με την οποία επιτεύχθηκε, και εξακολουθεί -με μεγαλύτερη ακόμη ένταση- να συντελείται η εξέλιξη αυτή, είχαν ως αποτέλεσμα αφενός μεν να οξυνθούν παραδοσιακά προβλήματα που σχετίζονται με το αγαθό και την ποιότητα της ζωής, αφετέρου δε να προστεθούν σε αυτά καινούρια σχετικά ζητήματα έτσι, ώστε η παραδοσιακή ηθική να μην επαρκεί πλέον για την αντιμετώπισή τους, αλλά να απαιτείται ένας νέος τρόπος χειρισμού των -σε τέτοιο σημείο, μάλιστα, που να μιλάμε για έναν καινούριο τομέα της φιλοσοφίας: την ιατρική ηθική. Η ιατρική ηθική, όμως -όσο κι αν τα προβλήματα που περιλαμβάνονται στους κόλπους της απαιτούν έναν διαφορετικό, πολύ πιο σύνθετο, τρόπο επίλυσής των σε σχέση με εκείνον που χρειάζονταν για την αντιμετώπισή τους τα ηθικά ζητήματα του παρελθόντος- δεν παύει να ανήκει στην ιστορία της ηθικής φιλοσοφίας, να αποτελεί, για την ακρίβεια, μια επανάσταση μέσα στην ιστορία της ηθικής φιλοσοφίας, όπως υποστηρίζει στην παρούσα μελέτη του ο καθηγητής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσης Πελεγρίνης. Για να καταλάβει κανείς, ωστόσο, την σημασία μιας επανάστασης, δεν αρκεί να αντιληφθεί το καινούριο που φέρνει η τελευταία αυτή, αλλά να έχει, επίσης, υπόψη του και το παλιό που χρειάστηκε να ξεπεραστεί και να ανατραπεί. Με αυτό το πνεύμα, λοιπόν, στο βιβλίο επιχειρείται να παρουσιαστεί η ιατρική ηθική σε σχέση με την ιστορία της ηθικής που προηγήθηκε, να περιγραφούν οι ηθικές θεωρίες οι οποίες διατυπώθηκαν από την αυγή περίπου της φιλοσοφίας έως τα μέσα του 20ού αιώνα έτσι, ώστε να γίνει αντιληπτό ποιες από τις τελευταίες αυτές ξεπεράστηκαν από τα προβλήματα που ανέκυψαν στους κόλπους της ιατρικής ηθικής και ποιες, αν υπάρχουν κάποιες, ή ποια, έστω, σημεία εξ αυτών εξακολουθούν να αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για τον χειριστή των ζητημάτων της ιατρικής ηθικής. Συγχρόνως, ο συγγραφέας θίγει και το ζήτημα της ατομικής ευθύνης. “Δεν αρκεί”, τονίζει, “ο γιατρός, ο γενετιστής, ο οδοντίατρος ή όποιος άλλος ασχολείται με την υγεία των ανθρώπων να γίνει ένας επιτήδειος επιστήμων, αλλά χρειάζεται, επιπροσθέτως, να καλλιεργήσει και το υπόλοιπο κομμάτι του εαυτού του, προκειμένου να είναι σε θέση να ξέρει πώς θα πρέπει να χειρίζεται από ηθική άποψη τις δυσκολίες που του παρουσιάζονται κατά την άσκηση του έργου του”.

Θεοδόσιος Ν. Πελεγρίνης (Συγγραφέας)

Ο Θεοδόσιος Ν. Πελεγρίνης είναι καθηγητής φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου διδάσκει από το 1977. Έχει τιμηθεί με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής 2007 για το βιβλίο του “Από τον πολιτισμό στην πείνα”.