Καλοκινήματα

Το 1795 αποτελεί ένα έτος ορόσηµο για τον Γιαννιώτη Διαφωτιστή Αθανάσιο Ψαλίδα. Πρόκειται για την περίοδο που αποφασίζει να επιστρέψει στην πατρίδα του, κουβαλώντας πολύτιµες παραστάσεις ετών, αλλά και τις πλούσιες γνώσεις, τις οποίες αποκόµισε κατά την πολυετή παραµονή του στο εξωτερικό, κυρίως στη Βιέννη. Η ορµητικότητα και ο συγγραφικός του οίστρος βρίσκονται στο απόγειό τους. Εµπνεόµενος, πλέον, από έντονα αισθήµατα προοδευτικότητας αλλά και αντικληρικαλισµού, ο Γιαννιώτης λόγιος έχει προλάβει να δοκιµάσει το πικρό ποτήρι της λογοκρισίας των ιδεών του, µέσω της καταστροφής της µετάφρασης της Λογικής του Γερµανού φιλοσόφου F.C. Baumeister, την οποία ο ίδιος είχε επιµεληθεί. Υπαίτιοι για την εξέλιξη αυτή ήταν δύο οπαδοί του Ευγένιου Βούλγαρη, που ενοχλήθηκαν έντονα από τα σχόλια της Εισαγωγής, την οποία στην πραγµατικότητα είχε συντάξει ο Ψαλίδας, στρεφόµενος πλέον ανοικτά κατά του γηραιού δασκάλου του. Η µαταίωση της κυκλοφορίας των τυπωθέντων αντιτύπων του βιβλίου το 1795 προκάλεσε την έκρηξη του Ψαλίδα, που αποφάσισε την ίδια χρονιά να κυκλοφορήσει το έργο του Καλοκινήµατα, εκτοξεύοντας τα βέλη του κατά του Βούλγαρη και των δύο οπαδών του. Τα Καλοκινήµατα αποκαλύπτουν στον σύγχρονο αναγνώστη µία αθέατη ιστορία ίντριγκας και φιλοσοφικών διαξιφισµών από τα ταραγµένα προεπαναστατικά χρόνια, διατρανώνοντας, παράλληλα, την αµέριστη στήριξη του Ψαλίδα στις αξίες του Ορθού Λόγου, του επαναστατικού πνεύµατος και της επικράτησης της επιστηµονικής σκέψης απέναντι στη δεισιδαιµονία. Η έκδοση διανθίζεται από πολυσέλιδο και αναλυτικότατο πρόλογο και εισαγωγή του Καθηγητή Φιλοσοφίας Ηλία Τεµπέλη, που φωτίζουν κάθε σπιθαµή της συναρπαστικής ιστορίας µας, παρουσιάζοντας, παράλληλα, για πρώτη φορά στο φιλοµαθές αναγνωστικό κοινό, άγνωστες πτυχές της όλης υπόθεσης.

Αθανάσιος Ψαλίδας (Συγγραφέας)

Ο Αθανάσιος Ψαλίδας (Ιωάννινα 1767 – Λευκάδα 1829) υπήρξε σηµαντικός διδάσκαλος του Γένους και δυναµικός εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισµού µε διεθνή παρουσία, πλούσιο έργο στις ανθρωπιστικές και φυσικές επιστήµες, αλλά και αξιόλογη πολιτική δράση, µε απώτερο στόχο την αντιµετώπιση των αιτίων της πολυεπίπεδης παρακµής της πατρίδας του. Το νεανικό έργο του Καλοκινήµατα (Βιέννη 1795) απέβλεπε µεν στην αφύπνιση του Γένους, αλλά ταυτόχρονα ανήκει σε µια σειρά έντονων επεισοδίων στο πλαίσιο της µακράς επιστηµονικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης µεταξύ του Ευγένιου Βούλγαρη (1716-1806) και συγχρόνων του Ελλήνων λογίων.

 

Ηλίας Τεμπέλης (Εισαγωγή) (Πρόλογος)

 

Έθελ Αγγελίδου (Επιμέλεια)