Καρναβάλι, μάσκα και μεταμφίεση στη νεοελληνική λογοτεχνία

Σύμφωνα με την πιο αποδεκτή ερμηνεία, η λέξη «καρναβάλι» προέρχεται από το λατινικό carnem levare («απέχω από το κρέας»), καθώς υποδήλωνε το συμπόσιο που γινόταν την τελευταία ημέρα του Καρναβαλιού λίγο πριν αηό την περίοδο αποχής και νηστείας της Σαρακοστής. Το καρναβάλι αποτελεί μέρος ενός κυκλικού δυναμισμού με μυθική σημασία: είναι η κυκλοφορία των πνευμάτων μεταξύ ουρανού, γης και κάτω κόσμου. Το καρναβάλι οδηγεί σε μια μεταφυσική διάσταση που αφορά τον άνθρωπο και το πεπρωμένο του. Την άνοιξη, όταν η γη αρχίζει να εκδηλώνει την ενέργειά της, ο Καρνάβαλος σηματοδοτεί ένα ανοιχτό πέρασμα μεταξύ του κάτω κόσμου και της γης που κατοικείται από τους ζωντανούς. Οι ψυχές, για να μην γίνουν επικίνδυνες, πρέπει να τιμηθούν και γι’ αυτόν τον λόγο τους δανείζονται προσωρινά σώματα: πρόκειται για τις μάσκες που συχνά έχουν αποτροπαϊκό νόημα, καθώς το πρόσωπο που τις φοράει παίρνει τα χαρακτηριστικά του «υπερφυσικού» που αναπαρίσταται. Η 500 σελίδων ανθολογία με τίτλο “Καρναβάλι, μάσκα και μεταμφίεση στη νεοελληνική λογοτεχνία” είναι η πρώτη μ’ αυτό το θέμα στην ελληνική βιβλιογραφία και περιλαμβάνει ποιήματα, διηγήματα και αποσπάσματα από μυθιστορήματα 140 Ελλήνων ποιητών και πεζογράφων, ξεκινώντας από τον 19ο αιώνα και φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας. Σ’ αυτή τη διαδρομή του χρόνου, μέσω των λογοτεχνικών κειμένων, παρατηρούμε την εξέλιξη των καρναβαλικών δρωμένων, των εθίμων, των συνηθειών, των αντιλήψεων καθώς και της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας. «Η λογοτεχνία», όπως σημειώνει ο καθηγητής Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος, «αντιπροσωπεύει την κορυφαία εκδήλωση της δημιουργικότητας του νέου ελληνισμού». Και συνεχίζει λέγοντας ότι «σύμφωνα με τη θεωρία της λογοτεχνίας, ο συγγραφέας όταν δημιουργεί λειτουργεί -συνειδητά ή μη- ως φορέας της συλλογικής συνείδησης. Εκφράζοντας τον εαυτό του, διερμηνεύει ταυτόχρονα την εποχή, τον πολιτισμό, την κοινωνία που τον εξέθρεψε. Μέσα στα πιο προσωπικά βιώματα, ιδέες, αντιλήψεις, βρίσκεται το κοινό πολιτισμικό υπόβαθρο που τον συνδέει με τους άλλους».

Συλλογικό έργο (Συγγραφέας)

 

Γιάννης Η. Παππάς (Ανθολόγος) (Επιμέλλεια)

Ο Γιάννης Ηλ. Παππάς γεννήθηκε στην Άρτα (Χαλκιάδες) το 1962. Τελείωσε το 1ο Λύκειο Τούμπας στη Θεσσαλονίκη. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Για δύο χρόνια παρακολούθησε μαθήματα ιταλικής γλώσσας και λογοτεχνίας στα Πανεπιστήμια της Perugia και του Bari της Ιταλίας. Από το 1990 εργάζεται ως καθηγητής φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση. Υπήρξε συνδιευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού “Ελίτροχος” της Πάτρας (1993-1999). Από το 2002 μέχρι το 2015 ήταν πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Πάτρας.
Επίσης από το 2003 είναι εκδότης – διευθυντής του ηλεκτρονικού λογοτεχνικού περιοδικού “Διαπολιτισμός” (www.diapolitismos.net). Στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Τμήμα Φιλολογίας) έχει εκπονήσει τη διδακτορική του διατριβή με θέμα το συγγραφέα Αντρέα Φραγκιά. Έχει οργανώσει πολλά συνέδρια και εκδηλώσεις στην Πάτρα, στην Αθήνα και αλλού. Μεταφράσεις και ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά, έντυπα και ηλεκτρονικά (Εξώπολις, Η λέξη, Οδός Πανός, Ποίηση, Το Δέντρο, www.poiein.gr, www.diapolitismos.net). Κριτικά του κείμενα για νεοέλληνες συγγραφείς, έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Έχει μεταφράσει τα “Ποιήματα” του Cesare Pavese, εκδόσεις Printa, 2004. Μαζί με τον ποιητή Σωτήρη Παστάκα, μετέφρασε 12 σύγχρονους Ιταλούς ποιητές [περ. “Πλανόδιον”, τχ. Δεκέμβριος 2007]. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2008, η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο “Στην άκρη του ονείρου”. To 2011 κυκλοφόρησε η δεύτερη ποιητική του συλλογή “Το ανεκτίμητο τίποτα”. Το 2018 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη η πρώτη του συλλογή διηγημάτων “Θαμπές ζωές”. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και του Κύκλου Ποιητών.