Κοινοβούλιο ή δικτατορία;

Το Κοινοβούλιο ή Δικτατορία;, γραμμένο από ένα από τα πιο φωτεινά και κριτικά πνεύματα της ελληνικής Αριστεράς, τον Σεραφείμ Μάξιμο, παραμένει ακόμα και σήμερα ένα οδόσημο πολιτικής και κοινωνικής ανάλυσης, για τέσσερεις, βασικούς λόγους: Πρώτον: Διότι φέρνει στο φως για πρώτη φορά στην Ελλάδα με φιλόδοξους και απαιτητικούς όρους τις αντιλήψεις των κλασικών του μαρξισμού. Δεύτερον: Διότι κάνει μια συστηματική ανάλυση των συνθηκών της τότε νεοελληνικής πολιτικής σκηνής, έτσι που τα συμπεράσματα της θεωρίας να μπορούν να συνδέονται με την συγκεκριμένη πραγματικότητα. Τρίτον: Διότι κατορθώνει να εξαγάγει, τα προκύπτοντα συμπεράσματα με διαλεκτικό και επαγωγικό τρόπο, γεγονός που σε μεγάλο βαθμό η ζωή επαλήθευσε στην συνέχεια. Κυρίως ότι στην περίοδο του ιμπεριαλισμού η γενική πορεία προς τον αυταρχισμό και τον περιορισμό της αντιπροσωπευτικότητας και της οργανικής λαϊκής συμμετοχής, είναι η κύρια τάση του συστήματος, ανεξάρτητα από τις επιμέρους αναδιπλώσεις. Τέλος, τέταρτον, διότι κατορθώνει να εμπλουτίσει τον προβληματισμό μας σε μια κατεύθυνση πιο πολύπλοκη και πιο διεισδυτική στην αποκάλυψη των βασικών στοιχείων που συγκροτούν οι πολιτικές συμπεριφορές των συγκρουόμενων τάξεων. Έτσι, το βιβλίο αυτό ξεφεύγει, παρ’ όλα τα ασθενή του σημεία, από το σύνολο των αντίστοιχων έργων της εποχής του, καλύπτοντας με τα συμπεράσματά του μιαν ολόκληρη ιστορική περίοδο, αποτελώντας δείκτη μιας ρωμαλέας οπτικής που η ολοκλήρωσή της θα άνοιγε καινούργιους, διαφορετικούς, ίσως, δρόμους στην Ελληνική Αριστερά. Το έργο αποκατάστασης ενός δημιουργού, είναι ανάλογης δυσκολίας εγχείρημα με αυτό της αποκατάστασης της αλήθειας. Ο «Στοχαστής» από τα πρώτα του βήματα είχε υιοθετήσει την άποψη του Αντόνιο Γκράμσι ότι «το να λέμε την αλήθεια στην μαζική πολιτική είναι οπωσδήποτε μια πολιτική αναγκαιότητα», ανεξαρτήτως κόστους. Σε αυτή την λογική ανταποκρίνεται και η νέα κριτική έκδοση του Κοινοβουλίου, 90 χρόνια μετά την έκδοσή του και με τα ερωτήματα που ο Μάξιμος είχε θέσει να παραμένουν δραματικά επίκαιρα.

Σεραφείμ Μάξιμος (Συγγραφέας)

Ο Σεραφείμ Μάξιμος γεννήθηκε το 1899 στο Γάνος της Ανατολικής Θράκης. Τέλειωσε στην Μεγάλη του Γένους Σχολή και γνώριζε και μιλούσε καλά τέσσερεις ξένες γλώσσες. Το 1922 κατεβαίνει στην Ελλάδα. Συμμετέχει ενεργά στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες. Η εξέλιξή του ήταν ραγδαία. Αναδεικνύεται σε κορυφαίο στέλεχος του νεαρού τότε ΚΚΕ και ορίζεται εκπρόσωπος της κοινοβουλευτικής του ομάδας. Γρήγορα όμως διαφωνεί με τις ακολουθούμενες πρακτικές, με αποτέλεσμα να διαγραφεί το 1928. Πρωτοστατεί στην δημιουργία της Αριστερής Αντιπολίτευσης, εκδίδοντας τον “Σπάρτακο”, ένα από τα σημαντικότερα αριστερά έντυπα που κυκλοφόρησαν ποτέ στην Ελλάδα. Το 1933 έρχεται σε σύγκρουση με τους αντιπολιτευόμενους το ΚΚΕ συντρόφους του, ακολουθώντας έκτοτε μια ξεχωριστή, μοναχική, εν πολλοίς, πορεία σύγκλισης ή κριτικής υποστήριξης του ΚΚΕ. Στην διάρκεια της Κατοχής συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση. Στα χρόνια του Εμφυλίου, παρ’ όλες τις αντιρρήσεις του συστρατεύεται με το ΚΚΕ και εργάζεται ως δημοσιογράφος στην “Ελεύθερη Ελλάδα”. Ανταποκριτής της στο Παρίσι το 1947, αναγκάζεται να παραμείνει στο εξωτερικό, ύστερα από το κλείσιμό της και την αφαίρεση της δημοσιογραφικής του ιδιότητας. Αν και φανερά καταβεβλημένος από την πολύχρονη εξορία και το πολιτικό αδιέξοδο που του δημιουργούσε η απαξιωτική απέναντί του στάση του ΚΚΕ, εξακολουθεί να γράφει μελέτες και να αρθρογραφεί στην “Νέα Οικονομία”, το “Αρχείον Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών”, την “Νέα Οικονομία”, τον “Οικονομικό Ταχυδρόμο”, την “Επιθεώρηση Τέχνης”, την “Μακεδονία” και την “Αυγή”. Πεθαίνει στις 18 Ιανουαρίου 1962 στην Βιέννη, βαθιά πικραμένος, αλλά και αμετανόητα πιστός στις ιδέες και τα ιδανικά του. Κυριότερες εργασίες του είναι οι “Κοινοβούλιο ή Δικτατορία;”, “Το ελληνικό εμπορικό ναυτικό κατά τον XVIII αιώνα”, “Η αυγή του ελληνικού καπιταλισμού”, “Θεωρητική Οικονομική και Οικονομική ακρισία”, “Πού βαδίζουμε;”, “Griechenland und die USA”, “Κάρολος Μαρξ: θεμελιωτής του επιστημονικού σοσιαλισμού”.

 

Λουκάς Αξελός (Επιμέλεια)

Ο Λουκάς Αξελός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Αποφοίτησε από την Νομική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από πολύ νωρίς ασχολήθηκε με τα γράμματα και το βιβλίο, διευθύνοντας από την ίδρυσή τους τις εκδόσεις “Στοχαστής” (1969) και το περιοδικό “Τετράδια Πολιτικού Διαλόγου, Έρευνας και Κριτικής” (1980)· είναι, επίσης, μέλος του Advisory Board του περιοδικού “Journal of the Hellenic Diaspora”. Επιμελήθηκε, σχολίασε και προλόγισε αρκετά βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Στο συγγραφικό πεδίο οι έρευνές του έχουν επικεντρωθεί σε τρεις άξονες: Στην παρουσίαση και ανάδειξη ορισμένων προσωπικοτήτων, που αποτέλεσαν σταθμό στην διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην νεότερη Ελλάδα, στην μελέτη του Κυπριακού Ζητήματος και στην ανάλυση της εκδοτικής δραστηριότητας και της κίνησης των ιδεών στην Ελλάδα από την δεκαετία του 1960 ως τις μέρες μας. Ταυτόχρονα, έχει ασχοληθεί με την κριτική και έχει δημοσιεύσει αρκετά δοκίμια, μελέτες, άρθρα και ποιήματα σε διάφορα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες. Μακρά είναι και η πορεία του στον χώρο της ποίησης. Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά και ανθολογίες, ενώ έχει κυκλοφορήσει τέσσερις ποιητικές συλλογές (“Περιπέτεια ή Επιστροφή αρ. 2”, 1981· “Ταξίδι στη νύχτα”, 1986· “Σκοτεινό πέρασμα”, 2000· “Τελευταία πατρίδα”, 2013). Έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά και στα ισπανικά.