Κράτος και ανάπτυξη

“Υποχρέωση του κράτους για ανάπτυξη”. Αλήθεια, “γιατί λιγοστεύει εδώ η ζωή και μακραίνει παραπέρα”; Διότι η ζωή έχει σχέση με την ανάπτυξη. Επομένως, το κράτος έχει και αυτόν το ρόλο: να φροντίζει για την ανάπτυξη. Κατ’ επέκταση, έχει υποχρέωση να μεριμνά, ώστε να μακραίνει η ζωή, και εδώ και παραπέρα, για όλους. Το νεοελληνικό κράτος από την ίδρυσή του οργανώθηκε συγκεντρωτικά και παρεμβατικά, διότι ήταν υποχρεωμένο εκ των πραγμάτων να ασχολείται με έργα πολέμου και έργα ειρήνης. Στην πορεία του χρόνου ανέπτυξε μια υπερτροφική και αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση, αποτέλεσμα πελατειακών σχέσεων. Η ανάγκη για ορθολογική και προγραμματισμένη κρατική δράση αργεί να κατανοηθεί. Και όταν κατανοείται και αρχίζουν να συντάσσονται προγράμματα κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, αυτά όχι μόνο δεν εφαρμόζονται, αλλά παραμένουν “στο συρτάρι”. Ο ιδιότυπος και εκτεταμένος παρεμβατισμός επιλύει -όπως τα επιλύει- αλλά και προκαλεί προβλήματα. Πρόκειται για έναν αναποτελεσματικό και ανασυγχρονιστικό κρατισμό. Και το ερώτημα είναι: η λύση βρίσκεται στην ιδιωτικοποίηση του δημόσιου πλούτου ή στην αποκομματικοποίηση του κράτους και κατ’ επέκταση στην ορθολογική λειτουργία του δημόσιου τομέα; Η υποχρέωση του κράτους για ανάπτυξη είναι μια δύσκολη υπόθεση, τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη. Αλλά τι είναι ανάπτυξη; Οπωσδήποτε η έννοια “ανάπτυξη” περιλαμβάνει όλους τους τομείς της κοινωνίας και συνεπάγεται μετάβαση σε ανώτερο επίπεδο, σύμφωνα με το σύστημα αξιών και ιεραρχήσεων κάθε κοινωνίας. Είναι ένα όνειρο και μια πραγματικότητα. Το όνειρο μπορεί να γίνει πραγματικότητα και η πραγματικότητα όνειρο. Το ένα υπάρχει επειδή υπάρχει το άλλο. Το κράτος έχει χρέος να μεριμνά για να κάνει το όνειρο της ανάπτυξης πραγματικότητα. Κι αν η Μεγάλη Ιδέα του Έθνους εξέπνευσε το 1922, η Μεγάλη Ιδέα της ανάπτυξης είναι υπόθεση όλων, αλλά κυρίως πρωταρχική υποχρέωση του κράτους.