Κρυφές πτυχές του Μακεδονικού

Η συ­ζή­τη­ση ήταν θυ­ελ­λώ­δης. «Τι πά­τε να κά­νε­τε, ποι­ος θα προ­στα­τεύ­σει τα σύ­νο­ρά σας; Εσείς δεν έχε­τε στρα­τό, δεν έχε­τε συ­ναλ­λαγ­μα­τι­κά απο­θέ­μα­τα, δεν έχε­τε νό­μι­σμα, πού πά­τε, πώς θα επι­βι­ώ­σε­τε;» Στην κρα­τι­κή έπαυ­λη, στην Αχρί­δα, ο Σλό­μπο­νταν Μι­λό­σε­βιτς εξα­γρι­ω­μέ­νος τα ψέλ­νει στον Κί­ρο Γκλι­γκό­ρωφ, για την από­φα­ση των Σκο­πί­ων να ακο­λου­θή­σουν τον δρό­μο της Σλο­βε­νί­ας και της Κρο­α­τί­ας, δη­λα­δή να απο­σχι­στούν. Στις 27 Δε­κεμ­βρίου του 1991 δέ­χτη­κε ένα τη­λε­φώ­νη­μα από τον Μι­λό­σε­βιτς, ο οποί­ος του ζη­τού­σε να συ­να­ντη­θούν στην Αχρί­δα για να συ­ζη­τή­σουν «για τις σχέ­σεις και το μέλ­λον της πε­ρι­ο­χής». Πή­γε παίρ­νο­ντας μα­ζί του και τον Βα­σί­λι Το­πουρ­κόφ­σκι, στε­νό συ­νερ­γά­τη του, νε­α­ρό ανερ­χό­με­νο αστέ­ρι της γι­ου­γκοσ­λα­βι­κής πο­λι­τι­κής, αγ­γλο­μα­θή και εκ­πρό­σω­πο, μέ­χρι την ανε­ξαρ­τη­σία της ΣΔ της Μα­κε­δο­νί­ας, στο συλ­λο­γι­κό προ­ε­δρείο της ενι­αί­ας Γι­ου­γκοσ­λα­βί­ας. «Ο Μι­λό­σε­βιτς ήρ­θε συ­νο­δευ­ό­με­νος από τον τό­τε πρό­ε­δρο της ομο­σπον­δί­ας, Μπό­ρισ­λαβ Γι­ό­βιτς, και τον υπουρ­γό Εξω­τε­ρι­κών Βλά­ντο Γι­ο­βά­νο­βιτς», αφη­γεί­ται ο Το­πουρ­κόφ­σκι. «Το κλί­μα ήταν βα­ρύ. Οι Σέρ­βοι μάς το δή­λω­σαν ανοι­χτά ότι ήταν απο­γο­η­τευ­μέ­νοι, δεν πί­στευ­αν ότι εμείς οι Μα­κε­δό­νες θα απο­κο­βό­μα­σταν και θα κά­να­με δι­κό μας κρά­τος. Μί­λη­σε πρώ­τος ο Γι­ό­βιτς, ο οποί­ος μας προ­ει­δο­ποί­η­σε ότι, αν δεν εντα­χθού­με σε μια συ­νο­μο­σπον­δία των 4 (Σερ­βία, Μαυ­ρο­βού­νιο, Βοσ­νία, Μα­κε­δο­νία) –λύ­ση που προ­ω­θού­σε η σερ­βι­κή πλευ­ρά–, θα ξε­σπού­σε στη Βοσ­νία φο­βε­ρός πό­λε­μος. Εμείς όμως είχα­με δι­ε­νερ­γή­σει το δη­μο­ψή­φι­σμα για την ανε­ξαρ­τη­σία και αυτό τους το υπεν­θύ­μι­σα, ενώ ο Γκλι­γκό­ρωφ τούς τό­νι­σε πως οι Σέρ­βοι πρέ­πει να κα­τα­νο­ή­σουν το δι­καί­ω­μα του μα­κε­δο­νι­κού λαού να απο­κτή­σει το δι­κό του κρά­τος», μου είπε ο Το­πουρ­κόφ­σκι. «Και πώς θα τα βρεί­τε με τους Έλ­λη­νες και τους Βουλ­γά­ρους, μην ξε­χνά­τε ότι υπάρ­χουν Μα­κε­δό­νες και σ’ αυτές τις χώ­ρες, πε­τά­χτη­κε σε κά­ποια στιγ­μή ο Μι­λό­σε­βιτς, και ο Γκλι­γκό­ρωφ τού απά­ντη­σε ότι δεν είναι στις προ­θέ­σεις μας η αλ­λα­γή συ­νό­ρων ούτε η Με­γά­λη Μα­κε­δο­νία κ.ά. Η συ­ζή­τη­ση ήταν τε­τα­μέ­νη, ο Μι­λό­σε­βιτς εξα­γρι­ω­μέ­νος. Εμείς φο­βό­μα­σταν την αντί­δρα­ση των Σέρ­βων, που δι­α­τη­ρού­σαν ολό­κλη­ρη στρα­τιά στη Μα­κε­δο­νία και είχαν και μια μι­κρή μει­ο­νό­τη­τα…» Το βρά­δυ ο Ζέ­λεφ δεί­πνη­σε με τον Γέλ­τσιν στην κα­τοι­κία «Λό­ζε­νετς». Ο Μπο­ρίς Νι­κο­λά­γε­βιτς συ­νέ­χι­ζε να πί­νει βότ­κα πα­ρά τις πα­ρα­κλή­σεις της συ­ζύ­γου του, Νί­να, να φάει κά­τι. Ο Γι­έλ­τσιν έδει­ξε ότι δεν έχει ξε­χά­σει αυτό που έκα­νε ο Ζέ­λεφ και τον ρώ­τη­σε αν θέ­λει να κά­νει κά­τι για αυτόν. «Να ανα­γνω­ρί­σε­τε τη Μα­κε­δο­νία», του απά­ντη­σε αμέ­σως ο ηγέ­της του κρά­τους μας. Ο Γέλ­τσιν συμ­φώ­νη­σε και έδω­σε εντο­λή στον υπουρ­γό Εξω­τε­ρι­κών Κο­ζί­ρεφ να γρά­ψει το δι­ά­ταγ­μα. Ο Κο­ζί­ρεφ προ­σπά­θη­σε να του εξη­γή­σει ότι με αυτήν την πρά­ξη θα εξορ­γι­στούν οι Έλ­λη­νες, αλ­λά ο Γι­έλ­τσιν επέ­μει­νε. Τό­τε ο Κο­ζί­ρεφ έπαι­ξε το τε­λευ­ταίο του χαρ­τί – η κρα­τι­κή σφρα­γί­δα βρί­σκε­ται στο προ­ε­δρι­κό αε­ρο­σκά­φος. Ο Μπο­ρίς Νι­κο­λά­γε­βιτς στρά­φη­κε προς τον Ζέ­λεφ και τον κα­θη­σύ­χα­σε: Αύριο το πρωί στο αε­ρο­δρό­μιο θα δώ­σου­με συ­νέ­ντευ­ξη τύ­που, θα ανα­κοι­νώ­σω ότι η Ρω­σία ανα­γνω­ρί­ζει τη Μα­κε­δο­νία και το δι­ά­ταγ­μα θα το στεί­λω από το αε­ρο­πλά­νο μό­λις απο­γει­ω­θεί. Έτσι και έγι­νε – 10 λε­πτά με­τά την επι­βί­βα­ση στο αε­ρο­πλά­νο με κα­τεύ­θυν­ση τη Μό­σχα ο Γέλ­τσιν υπέ­γρα­ψε την ανα­γνώ­ρι­ση της Δη­μο­κρα­τί­ας της Μα­κε­δο­νί­ας από τη Ρω­σι­κή Ομο­σπον­δία με αυτό το αμε­τά­βλη­το όνο­μα της γει­το­νι­κής μας χώ­ρας». Έτσι, με­τά τη Βουλ­γα­ρία και την Τουρ­κία, η Ρω­σία έγι­νε η τρί­τη χώ­ρα που ανα­γνώ­ρι­σε τα Σκό­πια ως «Δη­μο­κρα­τία της Μα­κε­δο­νί­ας».

Σταύρος Τζίμας (Συγγραφέας)

Ο Σταύρος Τζίμας γεννήθηκε στον Αυλότοπο Σουλίου Θεσπρωτίας και σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας της Θεσσαλονίκης.
Πέρασε την πόρτα της δημοσιογραφίας μέσω του Ριζοσπάστη το 1980 και έκτοτε εργάστηκε στις εφημερίδες “Τα Νέα” και “Το Ποντίκι”, στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ενώ υπήρξε συνεργάτης της Σουηδικής Ραδιοφωνίας. Από το 1996 διευθύνει το γραφείο Θεσσαλονίκης της “Καθημερινής” και από το 2008 είναι αναπληρωτής πρόεδρος και διευθυντής της Διεύθυνσης Μακεδονίας του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 καλύπτει ρεπορτάζ Βαλκανίων, με αποστολές στους πολέμους Βοσνίας, Κοσσόβου, Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.
Έχει τιμηθεί με το βραβείο προαγωγής της δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Μπότση για τις έρευνές του γύρω από τα κυκλώματα εμπορίας γυναικών αλλά και από το Ίδρυμα Εθνικής Συμφιλίωσης της Αλβανίας” για τα ρεπορτάζ που αφορούσαν στις αιματηρές βεντέτες στον αλβανικό βορρά.
Είναι παντρεμένος και έχει δύο κόρες.