Λάιμπνιτς I. Μονάδα και δύναμη

Εντελέχειες, μορφές, μονάδες, απλές υποστάσεις είναι ισάριθμοι λεϊβνίτειοι προσδιορισμοί του αντικειμένου της μεταφυσικής· η φυσική μελετά τις «εκδηλώσεις» τους, δηλαδή το «γενικό σύστημα των φαινομένων», δεν ανέρχεται όμως ποτέ στη γνώση των υποστάσεων και των πρωταρχικών δυνάμεων από τις οποίες εξαρτώνται άμεσα όλες οι αντιληπτικές καταστάσεις των μονάδων και έμμεσα όλα τα φαινόμενα που γίνονται αντιληπτά στο σύμπαν. Κατανοούμε έτσι την κρίσιμη θεωρητική λειτουργία των παράγωγων δυνάμεων στο ύστερο λεϊβνίτειο φιλοσοφικό οικοδόμημα: επειδή υπάγονται στις πρωταρχικές δυνάμεις των οποίων δεν είναι παρά «τροποποιήσεις», διασφαλίζουν ότι η αλληλουχία των φυσικών φαινομένων αντιστοιχεί πλήρως στην αλληλουχία των αντιληπτικών καταστάσεων των μονάδων. Οι μονάδες αντιλαμβάνονται, στραμμένες εξ ολοκλήρου στο εσωτερικό τους, το σύμπαν, όπως αυτό υπάρχει και μεταβάλλεται έξω από αυτές.

Δημήτρης Αθανασάκης (Συγγραφέας)

Ο Δημήτρης Ι. Αθανασάκης (D.E.A. Université Paris I-Panthéon-Sorbonne, Ph.D. ENS de Lyon) είναι Επίκουρος Καθηγητής Νεότερης Φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. Διδάσκει, επίσης, στο Διιδρυματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Συστηματική Φιλοσοφία». Συμμετέχει στις εργασίες του Institut d’histoire des représentations et des idées dans les modernités (ENS de Lyon), του Laboratoire d’excellence «Constitution de la modernité: raison, politique, religion» (Université de Lyon) και του Εργαστηρίου Φιλοσοφίας των Κοινωνικών Επιστημών (ΦΛΣ Α.Π.Θ.).
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη συγκρότηση των φιλοσοφικών συστημάτων της ευρωπαϊκής νεωτερικότητας (Ντεκάρτ, Μαλμπράνς, Σπινόζα, Λάιμπνιτς) σε συνάρτηση με τις επιστημονικές θεωρίες, μεθόδους και πρακτικές από τον Κοπέρνικο και τον Γαλιλαίο μέχρι τον Νεύτωνα και τον Διαφωτισμό. Στις Εκδόσεις Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ έχει επιμεληθεί την ελληνική έκδοση των βιβλίων του P.-F. Moreau Ο Σπινόζα και ο σπινοζισμός (2016, 2η επαυξ. έκδ., 2019) και Σπινόζα. Κράτος και θρησκεία (2018) και έχει μεταφράσει και προλογίσει το βιβλίο του D. Lecourt Η φιλοσοφία των επιστημών (2020). Άλλες πρόσφατες δημοσιεύσεις: «“Pauca de natura corporum”: η φυσική και η φυσιολογία στην Ηθική του Σπινόζα», ΝΕΥΣΙΣ, 27-28 (2019-2020), σ. 5-43· «Ο Σπινόζα και η κανονιστική ηθική», δια-ΛΟΓΟΣ, 10 (2020), σ. 9-40· «Individu et multitude dans le Traité politique de Spinoza», στο S. Lavaert, P.-F. Moreau (επιμ.), Spinoza et la politique de la multitude, Παρίσι, Kimé, 2021, σ. 85-111· «Réalisme et utopie: Alexandre Matheron lecteur critique de Hobbes», στο R. Carbone (επιμ.), Modernità e critica – Modernity and Critique – Modernité et critique. Proceedings of the conference Modernity and Critique: Issues and Keys to Understanding the Modern World, Naples/ Paris, 25-28 May 2021, Νάπολη, La città del sole, 2022, σ. 41-60.

(Πηγή: “Εκδοτικός Οίκος Ι. Σιδέρης”, 2022)