Λακανική βιολογία – Έξι ψυχαναλυτικά μαθήματα για το σώμα, το σύμπτωμα, την απόλαυση

Το ανθρώπινο ζώο -ένα πλάσμα που μιλάει- δεν εντάσσεται στον κόσμο “κατά φύσιν”, ούτε ταυτίζεται με το σώμα του. Η σημερινή αχαλίνωτη επέμβαση της επιστήμης στο ανθρώπινο σώμα -πλαστική χειρουργική, engineering ιστών και οργάνων- προϋποθέτει την καρτεσιανή αντίληψη που διαχωρίζει το υποκείμενο ως cogito από το σώμα-μηχανή. Παρομοίως, η ψυχανάλυση αναδύεται στο ρήγμα που χωρίζει το είναι και το σώμα: αφενός, το ομιλούν ον δεν είναι το σώμα του, αλλά έχει σώμα. Αφετέρου, το έμβιο σώμα δεν είναι ούτε το συμβολικό ούτε το φαντασιακό σώμα, αλλά το σώμα που προσβάλλεται από την απόλαυση. Ο Λακάν, έχοντας δώσει το προβάδισμα στον παράγοντα “γλώσσα”, εξέλαβε αρχικά το ψυχαναλυτικό σύμπτωμα ως μια κρυμμένη σημασία που η ερμηνεία καλείται να άρει. Στη συνέχεια επεξεργάστηκε όλο και περισσότερο τον παράγοντα “απόλαυση”, οδηγούμενος έτσι να ορίσει το σύμπτωμα ως σωματοσυμβάν -ορισμός που συνάδει με τη φροϋδική αντίληψη του συμπτώματος ως ενορμητικής ικανοποίησης. Ο λακανικός στοχασμός μεταβαίνει σταδιακά από τις δυαδικές κατηγορίες σε μονιστικές έννοιες, υπεφαλαγγίζοντας παράλληλα τον φροϊδικό δυϊσμό των ενορμήσεων: η έννοια της απόλαυσης αποτυπώνει τον θεωρητικό συγκερασμό της λίμπιντο και της ενόρμησης θανάτου. Η ανάγνωση του Ζακ-Αλέν Μιλέρ αναδεικνύει τον διαρκή διάλογο του Λακάν με τον Φρόιντ και ανασκευάζει πολλές από τις προκαταλήψεις που επικρατούν στον ψυχαναλυτικό χώρο.

Jacques – Alain Miller (Συγγραφέας)

Ο Ζακ-Αλέν Μιλέρ είναι ψυχαναλυτής, μέλος της Σχολής του Φροϊδικού Αιτίου (Γαλλία). Υπήρξε πρωτεργάτης της από τη στιγμή που δημιουργήθηκε, το 1981. Είναι επίσης ο ιδρυτής, το 1992, της Παγκόσμιας Εταιρείας Ψυχανάλυσης (Π.Ε.Ψ.), της οποίας διετέλεσε γενικός εκπρόσωπος στη διάρκεια των δέκα πρώτων χρόνων της λειτουργίας της. Ο Ζακ-Αλέν Μιλέρ διευθύνει το Ινστιτούτο του Φροϊδικού Πεδίου, οργανισμό που παρέχει ψυχαναλυτική κλινική εκπαίδευση και αποτελείται από το σύνολο των Κλινικών Τμημάτων ανά τον κόσμο. Το νεαρότερο από αυτά είναι το Αθηναϊκό Παράρτημα Κλινικών Σπουδών που ιδρύθηκε από τον ίδιο το Νοέμβριο του 2003. Διευθυντής του τομέα ψυχανάλυσης του πανεπιστημίου Paris VIII, ο Ζακ-Αλέν Μιλέρ παραδίδει χωρίς διακοπή, από το 1972, ένα εβδομαδιαίο μάθημα με τίτλο “Ο λακανικός προσανατολισμός”. Μαθητής των Ρ. Μπαρτ, Λ. Αλτουσέρ, Μ. Φουκώ και Ζ. Ντερριντά, στην Ecole Normale Superieure, από την οποία αποφοίτησε, ο Ζακ-Αλαίν Μιλλέρ σήμερα αποτελεί, αδιαμφισβήτητα, τη σημαντικότερη προσωπικότητα του ψυχαναλυτικού κόσμου. Το έργο του-ανέκδοτο στο μεγαλύτερο του μέρος- αριθμεί πλέον των είκοσι πέντε σεμιναρίων, τα οποία, εν μέρει, δημοσιεύονται σε διάφορα ψυχαναλυτικά περιοδικά (la Cause freudienne, Quarto, Mental κ.τ.λ.), ενώ συγχρόνως μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες.

 

Νινέττα Δυοβουνιώτου (Μεταφραστής)

Βλάσης Σκολίδης (Μεταφραστής) (Υπεύθυνος Σειράς)