Μαθητικές εργασίες 1943-1948

Το βιβλίο περιλαμβάνει επιλεγμένες εργασίες (εκθέσεις, κριτικές και αρκετά σκίτσα) από τα μαθητικά χρόνια του Ντίνου Χριστιανόπουλου (φιλολογικό ψευδώνυμο του Κωνσταντίνου Δημητριάδη). Πρόκειται για το περιεχόμενο έντεκα αριθμημένων μικρών τετραδίων (12,5×17 εκ.), καπλαντισμένων από τον ίδιο. Τα τετράδια αυτά βρέθηκαν σε έναν φάκελο, όταν το 2016 ο συγγραφέας δώρισε το αρχείο του στην Κεντρική Βιβλιοθήκη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Δεδομένου ότι ο Χριστιανόπουλος γεννήθηκε τον Μάρτιο του 1931, οι εργασίες αυτές έγιναν από δώδεκα έως δεκαεπτά ετών. Η έκδοση είναι σε μορφή πανομοιότυπου ώστε να διατη­ρηθεί η αυθεντικότητα, και σκοπό έχει να φωτίσει τα εξελικτικά στάδια διαμόρφωσης του συγγραφέα. Μέσα από το παρουσιαζόμενο υλικό αναδύονται δύο κύριες κατηγορίες. Ο αναγνώστης μπορεί να διακρίνει τα υφολογικά και δομικά γνωρίσματα της προσωπικής του γραφής, καθώς και τις θεματικές συνιστώσες που αργότερα αναπτύχθηκαν στο λογοτεχνικό του έργο (ακριβολογία, κριτική διάθεση, πρώιμη ωριμότητα, λυρική διάθεση κτλ). Δευτερευόντως, ενδιαφέρον έχουν οι σκιαγραφήσεις ή και ενδείξεις των εκπαιδευτικών αλλά και γενικότερα των κοινωνικοϊστορικών συνθηκών. Μέσα από τη ματιά, τη συγγραφική ικανότητα και την κριτική διάθεση ενός ευαίσθητου εφήβου μπορεί ο ενδιαφερόμενος να συλλέξει πληροφορίες και να εξαγάγει συμπεράσματα για τη Θεσσαλονίκη και για την Ελλάδα κατά τη βιωματικά σκληρή, κοινωνικά ρευστή και ιστορικά σύνθετη δεκαετία του 1940. Ο Χριστιανόπουλος, όταν συνέγραφε τα κείμενα που συμπεριλαμβάνονται στην ανά χείρας έκδοση, είχε αρχίσει να διαμορφώνει την ποιητική του ιδιότητα. Ενδεικτικά σε μία έκθεσή του κλείνει με ένα απόσπασμα λαϊκής θυμοσοφίας: «[…] καλύτερα νά ‘σαι “σ’ όλα μέσα”, παρά να μυρίζεις λιγάκι… μονοπλευρία».

Ντίνος Χριστιανόπουλος (Συγγραφέας)

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Κωνσταντίνου Δημητριάδη) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 20 Μαρτίου 1931. Φοίτησε στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και από το 1958 ως το 1965 εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης. Παράλληλα το 1958 ίδρυσε και ανέλαβε υπό τη διεύθυνσή του το περιοδικό “Διαγώνιος”, που κυκλοφόρησε ως το 1983 με ολιγόχρονες παύσεις. Το 1962 δημιούργησε τις “Εκδόσεις της Διαγωνίου” και από το 1965 εργάστηκε ως διορθωτής και επιμελητής. Το 1974 ίδρυσε τη Μικρή Πινακοθήκη της Διαγωνίου που λειτούργησε έως το 1995, με στόχο την προβολή νέων καλλιτεχνών της συμπρωτεύουσας, με στενούς συνεργάτες του τον Κάρολο Τσίζεκ και τον Νίκο Νικολαΐδη. Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε το 1949 με τη δημοσίευση του ποιήματος “Βιογραφία” στο περιοδικό της Θεσσαλονίκης “Μορφές”. Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο “Εποχή των ισχνών αγελάδων”. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος τοποθετείται ανάμεσα στους σημαντικότερους ποιητές της ομάδας που είναι γνωστή ως “Κύκλος της Διαγωνίου” και κινήθηκε στο πλαίσιο του ομώνυμου περιοδικού που ο ίδιος ίδρυσε (Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, Γιώργος Ιωάννου, Τάσος Κόρφης, Βασίλης Καραβίτης, κ.ά.). Η ποίησή του χαρακτηρίζεται από επιρροές από το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη, με θεματικές της την ερωτική επιθυμία και την ανεκπλήρωτη διάστασή της, την ερωτική επίτευξη, απόρριψη ή και εκμηδένιση, την κατά χριστιανική έννοια αυτοταπείνωση αλλά και την πολιτική διάσταση του έρωτα και την κοινωνική κριτική. Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές “Εποχή των ισχνών αγελάδων” (1950), “Ξένα γόνατα” (1957), “Ανυπεράσπιστος καημός” (1970), “Ο αλλήθωρος” (1970, συγκεντρωτική έκδοση των τεσσάρων συλλογών με τίτλο “Ποιήματα”, Διαγώνιος 1986, γ’ 1998· Ιανός 2004· θ’ 2018), “Το κορμί και το σαράκι” (1998, συμπληρωμένη έκδοση με νέο τίτλο “Μικρά ποιήματα”, Ιανός 2004· η’ 2016), “Νεκρή πιάτσα” (1999), “Η πιο βαθιά πληγή” (1999), “Παράξενο, που βρίσκει κουράγιο κι ανθίζει” (2010), συγκεντρωτική έκδοση των συλλογών με τίτλο “Πεζά ποιήματα” (Ιανός 2004· 2010· στ’ 2016). Εξέδωσε επίσης διηγήματα (“Η κάτω βόλτα”, Διαγώνιος 1963, 1991· στ’ Ιανός 2004· ζ’ 2012), μικρά πεζά (“Οι ρεμπέτες του ντουνιά”, Διαγώνιος 1986· γ’ Ιανός 2004· ε’ 2016), μεταφράσεις αρχαίων λυρικών (Μπιλιέτο 2005, στη συνέχεια ως “Εντευκτήριο Ι”, Ιανός 2007), ξένων λογοτεχνών (“Εντευκτήριο”, α’ Διαγώνιος 1989, στη συνέχεια ως “Εντευκτήριο ΙΙ”, ε’ Ιανός 2007), του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου (“Το Άγιο και Ιερό Ευαγγέλιο κατά τον Ματθαίο”, Το Ροδακιό, 1997, β’ Ιανός 2012), στίχους και ηχογραφήσεις με τραγούδια (“Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος τραγουδάει τα τραγούδια του”, 1982, “Βαρδάρι και Εγνατία”, 1990, “Το αιώνιο παράπονο”, 1994, “Με τέχνη και με πάθος”, 1998, “Τα τραγούδια του Ντίνου Χριστιανόπουλου”-επανακυκλοφορία των δύο κύκλων, Ιανός 2012), μελέτες (“Συμπληρώνοντας κενά”, 1988, “Εισαγωγή στα ρεμπέτικα”, 1991, “Ο Βασίλης Τσιτσάνης και τα πρώτα τραγούδια του”, 1994, “Το ρεμπέτικο και η Θεσσαλονίκη”, 1999, “Τα παλιά βιβλιοπωλεία της Θεσσαλονίκης”, 1999, “Η λογοτεχνία της Θεσσαλονίκης 1850-1950: σύντομο διάγραμμα”, 1999, “Μελέτες για τον Σολωμό”, 2001, “Ο Παύλος Μελάς σε ποιήματα Μακεδόνων ποιητών”, 2004, κ.ά.), δοκίμια (“Δοκίμια”, Μπιλιέτο 1999, “Εναντίον”, Ιανός 2012, κ.ά.), βιβλιοκρισίες (“Αποθήκη Α’”, 1978), βιβλιογραφικές εργασίες (“Λογοτεχνικές εκδόσεις Θεσσαλονίκης 1850-1950”, 1980, β’ 1997, “Λογοτεχνικά περιοδικά Θεσσαλονίκης 1889-1945”, 1996, “Λογοτεχνικές εκδόσεις Μακεδονικών πόλεων πλην Θεσσαλονίκης 1879-1950”, ΙΝΒΑ 1998, κ.ά.), ανθολογίες (“Στιχάκια του στρατού”, 2004), συνεντεύξεις, αυτοβιογραφικά κείμενα. Το 2011 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το ίδιο έτος τιμήθηκε με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου του, το οποίο αρνήθηκε ωστόσο να παραλάβει, συνεπής με τη στάση του ότι ο πνευματικός δημιουργός οφείλει να μένει μακριά από βραβεύσεις. Έφυγε από τη ζωή στη Θεσσαλονίκη στις 11 Αυγούστου 2020, σε ηλικία 89 ετών. Κηδεύτηκε, δαπάνη του Δήμου Θεσσαλονίκης, στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Σαράντα Εκκλησιών) και ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Αναστάσεως του Κυρίου, στη Θέρμη. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ντίνου Χριστιανόπουλου βλ. Αλέξης Ζήρας, “Χριστιανόπουλος Ντίνος”, στο “Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό”, τ. 9β, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1988, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, “Χριστιανόπουλος Ντίνος”, στο “Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας”, Αθήνα: Πατάκης, 2007, σελ. 2381-2· συμμετοχή του στις τηλεοπτικές εκπομπές της ΕΡΤ “Μονόγραμμα” (1991), “Νυχτερινός επισκέπτης” (1996) και “Στα Άκρα” (2011)· καθώς και τα αυτοβιογραφικά κείμενα “Πίσω απ’ την Αγιά-Σοφιά” (Ιανός, 1997), “Θεσσαλονίκη, ου μ’ εθέσπισεν” (Ιανός 1999) και “Εγώ, φαντάρος στο χακί…” (Μπιλιέτο, 2003).