H λειτουργία του ορατού-αόρατου χεριού της αγοράς, της παραοικονομίας και συμπληρωματικά των νόμιμων οδών μεταναστευτικής εργασίας (μετακλήσεις), όπου επίσης κυριαρχεί η παρατυπία και η στρεβλωτική χρήση των οικείων συστημάτων, διασφάλιζαν μέχρι πρόσφατα σχεδόν απρόσκοπτα την αγροτική παραγωγή. Στο περιβάλλον δε της πανδημίας, με όρους γεωγραφικής και εθνικής διαφοροποίησης στο σύνολο της επικράτειας. Οι περισσότερες μεταναστευτικού περιεχομένου κρατικές παρεμβάσεις την τριετία 2020-2022 αφορούν κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, στους εργάτες γης, ενώ το ίδιο ισχύει και για τα ζητήματα της μισθωτής εργασίας των μεταναστών στο πλαίσιο του Νέου Κώδικα Μετανάστευσης (Απρίλιος 2023).
Παράλληλα, υπό το πρόσχημα της αντιμετώπισης των προκλήσεων που γεννά σε εθνικό επίπεδο η σημαντική έλλειψη γεωργικών μισθωτών, η τάση απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων διεισδύει με γοργούς ρυθμούς και σε άλλους, πιο προστατευμένους, κλάδους απασχόλησης. Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις αποσκοπούν στην περαιτέρω απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων των μεταναστών εργατών γης, στη βάση ακριβώς αυτού του στοιχείου της αλλοδαπότητας, αλλά συνεκδοχικά και των εργαζόμενων -Ελλήνων και αλλοδαπών- σε άλλους κλάδους, όπως ιδίως ο τουρισμός, με βάση την επίκληση της προσωρινότητας ή της εποχικότητας της απασχόλησης τους.
Οι ελλείψεις σε εργατικά χέρια αναμένεται να αυξηθούν και στον αγροτικό τομέα τα επόμενα χρόνια, κατά συνέπεια να ενταθούν φαινόμενα, όπως οι ακυρώσεις εξαγωγικών παραγγελιών ύψους πολλών εκατομμυρίων ευρώ, οι ματαιώσεις καλλιεργητικών προγραμμάτων και η αποθάρρυνση εν γένει της ενασχόλησης στον πρωτογενή τομέα. Η ελληνική πολιτεία από την παγίδα της αυτορρύθμισης της απασχόλησης στον αγροτικό τομέα έχει σήμερα εγκλωβιστεί στο τέλμα της απορρύθμισης και της διαρκούς υποβάθμισης των δικαιωμάτων των μεταναστών εργατών γης. Επιχειρεί μάταια να επιλύσει το πρόβλημα αφενός με ακόμη περισσότερη ευελιξία στην απασχόληση και αφετέρου με όρους επισφαλούς εποχικής μετανάστευσης στο πλαίσιο διμερών συνθηκών με μακρινές ασιατικές χώρες.
Ωστόσο, η πρόκληση σήμερα για την ελληνική αγροτική οικονομία δεν είναι η διασφάλιση ενός μικρού αριθμού νεοεισερχομένων ασιατικής καταγωγής στο άμεσο μέλλον και στο πλαίσιο της εποχικής μετάκλησης, όσο κυρίως η αντιστροφή της τάσης αποχώρησης από τον κλάδο ή και από τη χώρα των ήδη εργαζομένων σε αυτόν επί σειρά πολλών ετών, λόγω κυρίως της κυριαρχίας όρων ανελεύθερης και καταναγκαστικής εργασίας.
Απόστολος Καψάλης (Συγγραφέας)
Ο Απόστολος Καψάλης (Αθήνα, 1975) είναι πτυχιούχος Νομικής και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος στο Εργατικό Δίκαιο από το Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Πρόσφατα εκλέχθηκε Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής (Πάντειο Πανεπιστήμιο), όπου νωρίτερα είχε ολοκληρώσει διδακτορικές και μετα-διδακτορικές σπουδές σε θέματα εργασίας και μετανάστευσης. Εκτός από αυτό το Τμήμα διδάσκει επίσης εργασιακές σχέσεις και μεταναστευτική πολιτική στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο), στο Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου) και στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης. Τα τελευταία 20 χρόνια εργάζεται ως επιστημονικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, ενώ το 2015 διετέλεσε Ειδικός Γραμματέας στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας. Μελέτες, έρευνες, πολιτικά και επιστημονικά άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και διεθνή, έντυπα και ηλεκτρονικά, περιοδικά και συλλογικούς τόμους.
(Πηγή: “Εκδόσεις Άπαρσις”, 2023)
