Με το βήμα του κάβουρα

“Αλλά οι καιροί είναι σκοτεινοί και τα ήθη διεφθαρμένα, και ακόμα και το δικαίωμα στην κριτική, όταν καταπνίγεται από λογοκριτικά μέτρα, καταδηλώνεται στη λαϊκή οργή. Δημοσιεύω λοιπόν αυτά τα κείμενα υπό τη σκέπη της θετικής αντιπάθειας που προασπίζω.” Τα κείμενα αυτού του βιβλίου δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά μεταξύ των ετών 2000-2005, περίοδο που σημαδεύεται από τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου, τους πολέμους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, την εγκαθίδρυση στην Ιταλία ενός καθεστώτος “μιντιακού” λαϊκισμού. Διαβάζοντάς τα αντιλαμβανόμαστε πως ήδη από τα τέλη της προηγούμενης χιλιετίας σημειώθηκαν δραματικά βήματα προς τα πίσω. Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου έπρεπε να ξεθάψουμε τους άτλαντες του 1914, ενώ εδώ και καιρό οι οικογένειές μας έχουν και πάλι έγχρωμους υπηρέτες, όπως συνέβαινε στα “Όσα παίρνει ο άνεμος”. Σιγά σιγά με το βίντεο περάσαμε από την τηλεόραση στον κινηματογράφο, με το Διαδίκτυο και τις συνδρομητικές τηλεοράσεις ο Μέουτσι κατατρόπωσε τον Μαρκόνι και τώρα με το i-Pod ανακαλύψαμε εκ νέου το ραδιόφωνο. Δεν πρόλαβε να τελειώσει ο Ψυχρός Πόλεμος, και με το Αφγανιστάν και το Ιράκ επέστρεψε ο Θερμός Πόλεμος. Με την επανεμφάνιση του Μεγάλου Παιχνιδιού του Κίπλινγκ, επιστρέψαμε στη σύγκρουση μεταξύ Ισλάμ και χριστιανοσύνης. Ξαναπρόβαλε το φάντασμα του Κίτρινου Κινδύνου, ξανάνοιξε η αντιδαρβινική πολεμική του 19ου αιώνα, έχουμε και πάλι να αντιμετωπίσουμε τον αντισημιτισμό και τους φασίστες (όσο “μετά-” κι αν είναι, ορισμένοι παραμένουν οι ίδιοι), ξεκίνησε εκ νέου η συζήτηση για τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας. Έχει κανείς την εντύπωση ότι η ιστορία, εξουθενωμένη από όλα αυτά τα άλματα που σημειώθηκαν κατά τις δύο προηγούμενες χιλιετίες, αρχίζει να κινείται ταχύτατα προς τα πίσω, παραπαίοντας… με το βήμα του κάβουρα. Αυτό το βιβλίο δεν μας προτείνει να αρχίσουμε και πάλι μια πορεία προς τα μπρος, αλλά να σταματήσουμε έστω και για λίγο αυτή την οπισθοδρόμηση.

Umberto Eco (Συγγραφέας)

Ο Ουμπέρτο Έκο, δοκιμιογράφος, φιλόσοφος, κριτικός λογοτεχνίας, μυθιστοριογράφος, γεννήθηκε στην Αλεσάντρια του Πιεμόντε στις 5 Ιανουαρίου του 1932. Φημολογείται ότι το επώνυμο “Έκο” είναι το αρκτικόλεξο των λέξεων “Ex Caelis Oblatus”, που σημαίνει “θεϊκό δώρο”. Ακολούθησε σπουδές μεσαιωνικής φιλοσοφίας και λογοτεχνίας και έκανε το διδακτορικό του στη φιλοσοφία το 1954, ολοκληρώνοντας τη διατριβή του για τον Θωμά Ακινάτη. Από το 1988 ήταν πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο. Το 1965 εξελέγη καθηγητής Οπτικών Επικοινωνιών στη Φλωρεντία και το 1966 καθηγητής της Σημειολογίας στο Μιλάνο. Το 1971 το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια του προσέφερε τη θέση του τακτικού καθηγητή της Σημειολογίας και το 1974 ο Έκο οργάνωσε τον Διεθνή Σύνδεσμο Μελετών. Επίσης, ήταν διευθυντής του περιοδικού “VS”. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 70, άρχισε να γράφει τα μυθιστορήματα του, κάνοντας την αρχή με “Το όνομα του Ρόδου”, που τιμήθηκε με το βραβείο Strega το 1981 και το Medicis Etranger το 1982, ενώ πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Ο Έκο περνούσε τον καιρό του με τη γυναίκα του και δύο παιδιά τους ανάμεσα στο σπίτι του στο Μιλάνο (ένα διαμέρισμα-λαβύρινθο με μια βιβλιοθήκη 30.000 βιβλίων) και στο εξοχικό του στο Ρίμινι. Γνώριζε άπταιστα πέντε γλώσσες, μεταξύ των οποίων αρχαία ελληνικά και λατινικά, που χρησιμοποιούσε πολύ συχνά στα βιβλία του, επιστημονικά και λογοτεχνικά. Από την αρχή της καριέρας του είχε κερδίσει πολλές τιμητικές διακρίσεις και έχει κάνει δεκάδες εκδοτικές επιτυχίες. Στις πραγματείες του συγκαταλέγονται: “Opera aperta” (1962), “La struttura assente” (1968), “Θεωρία σημειωτικής” (1975), “Lector in fabula” (1979). To 1980 εμφανίστηκε ως μυθιστοριογράφος με το “Όνομα του Ρόδου”, το 1988 ακολούθησε το “Εκκρεμές του Φουκώ”. Έφυγε από τη ζωή στις 19 Φεβρουαρίου 2016 σε ηλικία 84 ετών. (φωτογραφία: Isolde Ohlbaum)

 

Έφη Καλλιφατίδη (Μεταφραστής)

Η Έφη Καλλιφατίδη (1954-2018) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και γραφιστική στο Istituto Europeo di Design (IED) της Ρώμης. Αναγνωρισμένη μεταφράστρια λογοτεχνίας, μετέφρασε στα ελληνικά το σύνολο των μυθιστορημάτων και τα περισσότερα δοκιμιακά έργα του Ουμπέρτο Έκο, καθώς και έργα κλασικών συγγραφέων όπως οι Λώρενς Στερν, Χένρυ Φήλντινγκ, Χέρμαν Μέλβιλ, Σάμουελ Μπάτλερ, Ναθάνιελ Χώθορν, Τσαρλς Ντίκενς, Τζιοβάνι Βέργκα, κ.ά. – 150, συνολικά, λογοτεχνικά έργα αγγλόφωνων, Ιταλών και Γάλλων συγγραφέων. Παράλληλα εργάστηκε για πολλά χρόνια ως υποτιτλίστρια στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Συνεργάστηκε με την ΕΡΤ και με το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, του οποίου διετέλεσε υπεύθυνη υποτιτλισμού. Συνεργάστηκε επίσης με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, με το Φεστιβάλ Αθηνών, με την Εθνική Λυρική Σκηνή, με το ΚΘΒΕ, και με πολλά κινηματογραφικά και θεατρικά φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έφυγε από τη ζωή την 1η Ιανουαρίου 2018.