Μονοπάτια θανάτου, στίξεις και αντιστίξεις

Ως θεωρία της σκέψεως η ψυχανάλυση δεν ήταν δυνατόν να αγνοήσει το θεμελιακό πρόβλημα των σχέσεων του ανθρώπου με το θάνατο, όχι μόνο ως γεγονός βιολογικό, αλλά και ως βίωμα ψυχικό. Μέσα από τις πολεμικές καταστροφές, την τρομοκρατία κάποιων ιδεολογιών, τις εκρήξεις αυτοκαταστροφικών διαβημάτων, ο ψυχαναλυτικός λόγος ζήτησε να κατανοήσει το πώς ο ανθρώπινος ψυχισμός δουλεύει επί, και δουλεύεται από δυνάμεις φιλότητος και νείκους. Η σκληρότης μιας τιμωρητικής διαστάσεως μέσα μας που προσδιορίζεται από ασυνείδητες ενοχές, οι σαδομαζοχιστικές διαδικασίες, η δράσις μιας αυτοκαταστροφικότητος, άλλοτε σιωπηλής, άλλοτε κραυγαλέας, έδειξαν στον S. Freud την αντινομία στην οποία υπόκειται ο ανθρώπινος ψυχισμός: διαδικασίες ζωής – διαδικασίες που αντιτίθενται στην ζωή. Εμείς καλούμεθα να σκεφθούμε επέκεινα.