Μύθοι και ζωολόγιο

Δύο σπουδαία λογοτεχνικά έργα που έγραψε ο Λεονάρντο ντα Βίντσι στους περίφημους Κώδικες μας αποκαλύπτουν μια άγνωστη πλευρά του, την ανθρώπινη. Μύθοι που κρύβουν μεγάλες αλήθειες και ένα ζωολόγιο γεμάτο αλληγορίες για ανθρώπινες αρετές κι ελαττώματα είναι το αποτέλεσμα της προσπάθειας του Λεονάρντο να ανακαλύψει τα μυστικά μιας ηθικής φιλοσοφίας, να ξεκλειδώσει τη δύναμη που μπορεί να αποκτήσει ο σοφός πάνω στα φαινόμενα της φύσης, της ζωής, της ψυχής. Αφηγηματικές «επινοήσεις» από τον μεγαλοφυή λάτρη της ελευθερίας που θέλουν –όπως και οι πτητικές μηχανές του– να ανυψώσουν τον άνθρωπο για να κατακτήσει τους πνευματικούς αιθέρες. Γραμμένα με ένα ύφος παράξενο, πυκνό, φλογερό, τα κείμενα αυτά αποτελούν μία από τις πιο σημαντικές παρακαταθήκες του εμβληματικού καλλιτέχνη της Αναγέννησης: έναν καταλύτη για την ταχύτερη πνευματική ολοκλήρωση του ανθρώπου όπως η πολυπόθητη φιλοσοφική λίθος των αλχημιστών, που μπορούσε να μετατρέπει τα ευτελή μέταλλα σε χρυσό.

Leonardo Da Vinci (Συγγραφέας)

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι (15 Απριλίου 1452 – 2 Μαΐου 1519) ήταν Ιταλός αρχιτέκτονας, ζωγράφος, γλύπτης, μουσικός, εφευρέτης, μηχανικός, ανατόμος, γεωμέτρης και επιστήμονας που έζησε την περίοδο της Αναγέννησης.
Θεωρείται αρχετυπική μορφή του Αναγεννησιακού καλλιτέχνη, Homo Universalis και μια ιδιοφυής προσωπικότητα. Μεταξύ των πιο διάσημων έργων του είναι η “Μόνα Λίζα” και ο “Μυστικός Δείπνος”.
Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, υπήρξε ακόμα σημαντικός εφευρέτης και επιστήμονας, με σημαντική συνεισφορά στην ανατομία, και την αστρονομία.
Γεννήθηκε στην πόλη Αντσιάνο, κοντά στο Βίντσι της Ιταλίας. Ήταν νόθος γιός του Πιέρο ντα Βίντσι, νεαρού δικηγόρου, και της χωρικής Κατερίνα. Το πλήρες όνομα του ήταν “Leonardo di ser Piero da Vinci” αν και υπέγραφε τα έργα του ως “Leonardo” ή “Io, Leonardo” (“Εγώ, ο Λεονάρντο”).
Μεγάλωσε με τον πατέρα του στην πόλη της Φλωρεντίας, όπου από πολύ μικρή ηλικία έδειξε δείγματα της ευφυΐας και του καλλιτεχνικού του ταλέντου. Αυτός ήταν και ο λόγος που στάλθηκε σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών ως μαθητευόμενος στο εργαστήριο του φλωρεντινού ζωγράφου και αρχιτέκτονα Αντρέα ντελ Βερόκιο (1433-1485). Το 1472 ο Λεονάρντο γίνεται -σύμφωνα με το έθιμο της εποχής- μέλος της συντεχνίας των ζωγράφων της Φλωρεντίας, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι αποτελούσε έναν ανεξάρτητο καλλιτέχνη. Το πιο πρώιμο γνωστό έργο του αποτελεί το επονομαζόμενο “Σχέδιο τοπίου στην κοιλάδα του Άρνου”, το οποίο βρίσκεται σήμερα στην πινακοθήκη Ουφίτσι της Φλωρεντίας.
Σε όλη την περίοδο του 1472-1480 εργάστηκε στο εργαστήριο του Βερόκιο ενώ παράλληλα φιλοτεχνούσε και δικούς του πίνακες. Αργότερα, το 1482 μετακόμισε στο Μιλάνο όπου πρόσφερε τις υπηρεσίες του ως μηχανικός, ζωγράφος και γλύπτης στον ηγεμόνα του Μιλάνου Λουδοβίκο Σφόρτσα. Ο Λεονάρντο διέθετε δικό του εργαστήριο με βοηθούς. Την ίδια περίπου περίοδο εργάστηκε ως σύμβουλος αρχιτέκτονας στον καθεδρικό ναό του Μιλάνου, ενώ το διάστημα 1495-1498 μετά από παραγγελία του Λουδοβίκου Σφόρτσα ζωγραφίζει τον “Μυστικό Δείπνο” στο μοναστήρι της Σάντα Μαρία ντελε Γκράτσιε. Ως καλλιτέχνης της αυλής, ο Λεονάρντο δέχθηκε αρκετές παραγγελίες για έργα που τις περισσότερες φορές ωστόσο άφηνε ημιτελή.
Τον Οκτώβριο του 1499 και μετά την ήττα του προστάτη του Λουδοβίκου Σφόρτσα από τα γαλλικά στρατεύματα, ξεκινά κατά πάσα πιθανότητα ένα φιλόδοξο έργο για λογαριασμό του Λουδοβίκου ΙΒ΄, βασιλιά της Γαλλίας. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, εγκαταλείπει το Μιλάνο και περνά ένα διάστημα στη Βενετία, για να επιστρέψει το 1500 στην Φλωρεντία όπου ξεκινά ίσως η παραγωγικότερη περίοδος του ως ζωγράφος.
Τον Ιούνιο του 1502, ταξιδεύει με τον Καίσαρα Βοργία στην κεντρική και άνω Ιταλία με την ιδιότητα του αρχιτέκτονα και μηχανικού. Μεταξύ άλλων σχεδιάζει χάρτες για τις εκστρατείες του Καίσαρα. Τον Μάρτιο του επόμενου χρόνου βρίσκεται πάλι στη Φλωρεντία όπου ξεκινά να εργάζεται πάνω στο περίφημο έργο του, την Μόνα Λίζα, κατόπιν παραγγελίας του συζύγου της Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο. Λίγο αργότερα αρχίζει την τοιχογραφία “Η Μάχη του Ανγκιάρι” για την αίθουσα συνεδριάσεων του Παλάτσο Βέκιο, έργο που θα μείνει ημιτελές.
Την περίοδο 1508-1512 ζει σχεδόν αποκλειστικά στο Μιλάνο, παρέχοντας τις υπηρεσίες του στον Charles d’ Amboise, κυβερνήτη της πόλης. Ο Λεονάρντο αποτελεί πλέον διάσημο καλλιτέχνη και το διάστημα αυτό υποβάλλει σχέδια για το μνημείο του Trivulzio, συνεχίζει τις ανατομικές του μελέτες και αναλαμβάνει αρκετές παραγγελίες. Μετά τον θάνατο του Charles d’ Amboise το 1511 και την εκδίωξη των Γάλλων από το Μιλάνο τον επόμενο χρόνο, ο Λεονάρντο επισκέπτεται την Ρώμη υπό την προστασία του αδελφού του πάπα Λεόντα Ι’, Τζουλιάνο των Μεδίκων. Στο περιβάλλον της παπικής αυλής καταπιάνεται με διάφορα επιστημονικά πειράματα και μελέτες. Πέρα από διάφορες εφερεύσεις του, σχεδιάζει το έργο της αποξήρανσης των ελών της περιοχής Ποντίνι, νότια της Ρώμης.
Μετά το θάνατο του Τζουλιάνο των Μεδίκων, το 1516, δέχεται την πρόσκληση του βασιλιά της Γαλλίας, Φραγκίσκου Α΄ και εργάζεται ως ζωγράφος της βασιλικής αυλής. Παράλληλα συνεχίζει τα πειράματα του και ασχολείται με αρχιτεκτονικά και αρδευτικά σχέδια. Στις 23 Απριλίου του 1519 συντάσσει την διαθήκη του και τελικά πεθαίνει στις 2 Μαΐου στο Cloux της Γαλλίας, κοντά στον βασιλικό πύργο του Amboise. Σύμφωνα με προσωπική του επιθυμία, τάφηκε στην εκκλησία Sainte Florentine, στο Amboise. Ο τάφος του συλλήθηκε την περίοδο των θρησκευτικών πολέμων αλλά έχει διατηρηθεί η επιγραφή της εκκλησίας, η οποία αναφέρει:
“Στην αυλή αυτής της εκκλησίας ετάφη ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ευγενής από το Μιλάνο, μηχανικός και αρχιτέκτονας του βασιλιά, ειδήμων της μηχανικής και κατά το παρελθόν επίσημος ζωγράφος του δούκα του Μιλάνου”.

 

Αιμιλία Εμμανουήλ (Μεταφραστής)