Νικηφόρος Λύτρας

Ο Νικηφόρος Λύτρας (1832-1904) θεωρείται ο πατέρας της νεοελληνικής ζωγραφικής παράδοσης στην Ελλάδα. Υπήρξε, μαζί με τον Νικόλαο Γύζη (1842-1901), από τους βασικότερους εκπροσώπους της ώριμης τρίτης γενιάς της Σχολής του Μονάχου. Το 1876, την εποχή δηλαδή που τα ακαδημαϊκά ήθη στο Παρίσι τάραζε η δεύτερη ομαδική έκθεση των ιμπρεσιονιστών, εκείνος βρισκόταν εκεί. Ωστόσο, γύρισε την πλάτη στον ιμπρεσιονισμό και επέστρεψε στον ακαδημαϊσμό του Μονάχου, ο οποίος, κατ’ αυτόν, μπορούσε να ανταποκριθεί καλύτερα στις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας της εποχής του -εκείνης βεβαίως που ήταν σε θέση να παραγγείλει -και να αγοράσει- τους πίνακές του. Ο Νικηφόρος Λύτρας επιχείρησε να συνδυάσει -μέσα από μια εκτενή εικονογραφία που περιλάμβανε θέματα από όλες τις μορφές του βίου- την ακαδημαϊκή του παιδεία με το αυθεντικό ενδιαφέρον για την ελληνική πραγματικότητα της εποχής του. Το αποτέλεσμα καταγράφεται κυρίως στις ηθογραφικές του παραστάσεις, τις οποίες ουσιαστικά εκείνος εγκαινίασε στη νεοελληνική ζωγραφική -υπενθυμίζουμε ότι από το 1883 οι διαγωνισμοί του περιοδικού “Εστία” καθιέρωσαν την ηθογραφία στη λογοτεχνία. Οι ηθογραφίες του Λύτρα περιλαμβάνουν σκηνές από την ελληνική επαρχία και τον αστικό βίο, την ελληνική οικογένεια της εποχής, τον κόσμο του παιδιού, καθώς και θέματα από την Ανατολή. Πασίγνωστα έργα όπως το περίφημο “Φίλημα”, ο “Γαλατάς”, ή τα “Κάλαντα” καθιέρωσαν μια μοναδική αποτύπωση του σύγχρονου κοινωνικού χώρου με τη μορφή ενός εικονογραφημένου χρονικού, το οποίο, όμως, υπερβαίνει το απλό ντοκουμέντο. Διότι, χάρη στην αδρότητα και σαφήνεια του σχεδίου καθώς και στη χρωματική ευαισθησία και γνώση, οδηγεί συχνά σε αριστουργηματικά αποτελέσματα. Ο Λύτρας θεωρείται ανανεωτής και στον τομέα της προσωπογραφίας, όπου είναι φανερή η απόπειρα να υπερβεί τη νατουραλιστική εικόνα με την ψυχολογική καταγραφή του εικονιζομένου προσώπου. Ο σημαντικός αυτός νεοέλληνας καλλιτέχνης δίδαξε σχεδόν σαράντα χρόνια στο “Σχολείον των Τεχνών” και έτσι επηρέασε αποφασιστικά τις επόμενες γενιές στη δική του κατεύθυνση. Άρης Μαραγκόπουλος

Νικηφόρος Λύτρας (Ζωγράφος)

Ο Νικηφόρος Λύτρας (Πύργος Τήνου 1832 – Αθήνα 1904) σπούδασε στο Σχολείο των Τεχνών (1850-1856) με δασκάλους τους αδελφούς Μαργαρίτη, Ρ. Τσέκολι, Α. Τριανταφύλλου και Λ. Θείρσιο. Συνέχισε τις σπουδές του με υποτροφία στο Μόναχο (1860-1865) με καθηγητή τον περίφημο K. von Pitoly. Το 1866 επέστρεψε στην Ελλάδα και διορίστηκε καθηγητής στην έδρα ζωγραφικής της Καλλιτεχνικής Σχολής του Πολυτεχνείου, θέση που διατήρησε μέχρι το θάνατό του. Πραγματοποίησε ταξίδια στη Μ. Ασία και την Αίγυπτο, γεγονός που επηρέασε το έργου του, στο οποίο υπάρχουν ανατολίτικες επιδράσεις. Η θεματογραφία του παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία. Ζωγράφισε ηθογραφικές παραστάσεις, προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις, ιστορικές και μυθολογικές σκηνές. Θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της λεγόμενης “Σχολής του Μονάχου” και από τους πρώτους που μεταλαμπαδεύουν τα βασικά χαρακτηριστικά της -ακριβές σχέδιο, σκούρα, συγκρατημένη παλέτα, αρμονική σύνθεση- στην Ελλάδα. Εξέχουσας σημασίας ήταν και η παρουσία του στο Σχολείο των Τεχνών. Υπήρξε δάσκαλος πολλών σημαντικών ζωγράφων και συνέβαλε στην αναβάθμιση της εικαστικής παιδείας στην Ελλάδα.

 

Νίνα Αθανασόγλου (Συγγραφέας)

 

Ρούλα Φραγκούλη (Επιμέλεια)

 

Άρης Μαραγκόπουλος (Υπεύθυνος Σειράς)

Ο Άρης Μαραγκόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1948. Σπούδασε ιστορία, αρχαιολογία και ιστορία της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο Paris I (Σορβόννη), στο Παρίσι. Εργάστηκε ως επιμελητής εκδόσεων, κειμενογράφος, κριτικός βιβλίου, μεταφραστής και εκδότης. Έχει εκδώσει περισσότερα από είκοσι βιβλία πεζογραφίας και κριτικής και ισάριθμες μεταφράσεις (από τα γαλλικά και τα αγγλικά). Γράφει κριτική βιβλίου και ιδεών στoν Tύπο και στα σχετικά με τη λογοτεχνία περιοδικά. Είναι ιδρυτικό στέλεχος των εκδόσεων “Τόπος”, όπου διευθύνει το τμήμα λογοτεχνίας. Έχει ασχοληθεί επί μακρόν με το έργο του Τζέιμς Τζόις για το οποίο έχει εκδώσει τρεις μελέτες, η πιο γνωστή από αυτές, το “Ulyssess: Οδηγός ανάγνωσης”, έχει κάνει πολλαπλές εκδόσεις (1995, 2001, 2010). Τον Απρίλιο 2018 εκδόθηκε η κριτική / μεταφραστική ανάγνωση του συγγραφέα στο μεταθανάτιο έργο του Τζόις “Τζάκομο Τζόις”. Τα τελευταία του μυθιστορήματα συγκροτούν την πολιτική / ιστορική “Τριλογία της συντροφικής ζωής”: Η Μανία με την Άνοιξη (Τόπος 2009), “Το Χαστουκόδεντρο” (Τόπος 2012) και το “Πολ και Λόρα, ζωγραφική εκ του φυσικού” (Τόπος 2016). Εκτενέστερες πληροφορίες στην προσωπική ιστοσελίδα του συγγραφέα: www.arisgrandmangr.com