Οδοιπορικό στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία το 1858

Léon Heuzey (Συγγραφέας)

Ο Leon Heuzey (1831-1922), διαπρεπής Γάλλος αρχαιολόγος, γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1831 στη Ρουένη της Γαλλίας, όπου υπηρετούσε ο πατέρας του ως δικαστικός. Ύστερα από εξαιρετικές κλασικές σπουδές στο λύκειο έγινε δεκτός στην Ecole Normale Superieure. Κατόπιν επιτυχών εξετάσεων διορίστηκε, στα τέλη του 1854, στη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα, από το 1855 ως το 1858, αφιέρωσε, όπως ήταν φυσικό την εποχή εκείνη, πολύ χρόνο σε ταξίδια και μελέτες της ιστορικής γεωγραφίας στην Αρκαδία, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Το “Οδοιπορικό στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία το 1858” είναι ένα καλό παράδειγμα αυτής της μεθόδου έρευνας. Επιστρέφοντας ο Heuzey στη Γαλλία διορίστηκε καθηγητής της ιστορίας στο Λύκειο της Λυών. Το 1861 ο αυτοκράτορας Ναπολέων Γ’, ο οποίος ετοίμαζε ένα βιβλίο για τον Ιούλιο Καίσαρα, του ανέθεσε την αποστολή να μελετήσει εκείνους τους χώρους της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας, που σχετίζονται με την ιστορία του Καίσαρα: τα Φάρσαλα, τους Φιλίππους κ.ά.. Καρπός της αποστολής αυτής ήταν, μεταξύ των άλλων, η ανακάλυψη του ανακτόρου της Βεργίνας και το βιβλίο “Mission archeo1ogique de Macedoine” (Αρχαιολογική αποστολή στη Μακεδονία).
Το 1863 ο Heuzey διορίστηκε καθηγητής της αρχαιολογίας στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού. Τα μαθήματά του ήταν πολύ γνωστά σ’ όλο το Παρίσι. Στις παραδόσεις του για την αρχαία ενδυμασία έδειχνε στους φοιτητές της Σχολής πώς ραβόταν ένας χιτώνας, μία χλαμύδα, μία τήβεννος. Τα μαθήματα αυτά εκδόθηκαν σε βιβλίο στο τέλος της ζωής του. Το 1870 διορίστηκε επιμελητής στο Τμήμα Ανατολικών Αρχαιοτήτων και Αρχαίας Κεραμεικής του Μουσείου του Λούβρου. Ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τις ανασκαφές που γίνονταν στη Μεσοποταμία, χωρίς ωστόσο να επισκεφτεί ο ίδιος την περιοχή. Αντιδρώντας στην γενικώς αποδεκτή άποψη ότι η ελληνική τέχνη έχει ανατολίτικη προέλευση, προσπάθησε να αποδείξει την πρωτοτυπία της πρώτης και την επίδραση που άσκησε αυτή στον κόσμο της Ανατολής.
Το 1874 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Επιγραφών και Γραμμάτων και το 1885 μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Διατήρησε τη θέση του στο Λούβρο ως το 1908, σε ηλικία 76 ετών. Πέθανε πολυτιμημένος το 1922, αφού προηγουμένως είχε γνωρίσει μια σειρά οικογενειακών πενθών στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Από το πλούσιο συγγραφικό του έργο σημειώνουμε τα εξής:
– “Le Mont Olympe et l’Akarnanie”, Παρίσι 1860
– “Mission Archeologique de Macedoine”, με τη συνεργασία H. Daumet, Παρίσι 1864-1876
– “Catalogue de figurines antiques de terre cuite de Musee du Louvre”, Παρίσι 1882
– “Histoire du costume antique d’apres des etudes sur le modele vivant”, Παρίσι 1922
– “Excursion dans la Thessalie turque en 1858”, Παρίσι 1927

Χρίστος Ι. Δημητρουλόπουλος (Μεταφραστής)

Θεόδωρος Α. Νημάς (Επιμέλεια)

Ο Θεόδωρος Νημάς γεννήθηκε στον Πλάτανο Τρικάλων το 1950. Αποφοίτησε από το 1ο Γυμνάσιο Αρρένων Τρικάλων. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έλαβε διδακτορικό δίπλωμα με άριστα από το Πανεπιστήμιο Αθηνών (1993). Από το 1977 έως το 2011 υπηρέτησε στη Μέση Εκπαίδευση. Από τον Μάρτιο του 2003 έως την συνταξιοδότησή του (2011) διετέλεσε σχολικός σύμβουλος φιλολόγων Ν. Τρικάλων.
Δίδαξε διάφορα φιλολογικά και ιστορικά μαθήματα στα Παιδαγωγικά Τμήματα Νηπιαγωγών και Δημοτικής Εκπαίδευσης του Παν/μίου Θεσσαλίας, στο ΤΕΦΑΑ του ίδιου Παν/μίου, καθώς και στο ΤΕΙ Λάρισας – Τμήμα Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτιρίων (έδρα Τρίκαλα) το μάθημα “Τοπογραφία των βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων της Θεσσαλίας”.Υπήρξε μέλος της Επιτροπής Κρίσης-Αξιολόγησης του βιβλίου “Γραμματική της Νεοελληνικής Γλώσσας” για τους μαθητές των Α΄, Β΄, Γ΄ τάξεων του Γυμνασίου (Αθήνα 2011).
Έχει λάβει μέρος με ανακοινώσεις του σε πολλά επιστημονικά συνέδρια και έχει δώσει αρκετές διαλέξεις. Είναι μέλος πολλών επιστημονικών οργανώσεων και πολιτιστικών σωματείων. Υπήρξε ο βασικός ιδρυτής (1978) και πρόεδρος (από το 1984 έως το 2015) του Φιλολογικού, Ιστορικού, Λογοτεχνικού Συνδέσμου (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων. Από το 1981 διευθύνει το ετήσιο φιλολογικό – ιστορικό – λαογραφικό – λογοτεχνικό περιοδικό “Τρικαλινά”, το οποίο εκδίδει ο Φ.Ι.ΛΟ.Σ. (έχουν εκδοθεί 36 τόμοι). Επίσης είναι διευθυντής και επιμελητής της σειράς αυτοτελών εκδόσεων “Κείμενα και Μελέτες”, που εκδίδει ο Φ.Ι.ΛΟ.Σ. σε συνεργασία με εκδότες της Θεσσαλονίκης (έχουν εκδοθεί 18 βιβλία, τα τρία δίτομα). Πρωτοστάτησε στην ίδρυση της επιστημονικής και θεσσαλικής”Βιβλιοθήκης Παναγιώτη & Μαρίας Χατζηγάκη-Φ.Ι.ΛΟ.Σ.” (1991), η οποία σήμερα αριθμεί πάνω από 14.000 τόμους περίπου, ανάμεσα στους οποίους όλα σχεδόν τα βιβλία που αναφέρονται στην περιοχή Τρικάλων. Μέσω του Φ.Ι.ΛΟ.Σ. έχει πρωτοστατήσει στη διοργάνωση δέκα (11) Συμποσίων Τρικαλινών Σπουδών, καθώς και σε άλλα συνέδρια και ημερίδες ή διαλέξεις. Ο Φ.Ι.ΛΟ.Σ. βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών (2007). Είναι επίσης γεν. γραμματέας της Φιλολογικής, Ιστορικής, Αρχαιολογικής, Λαογραφικής Εταιρείας Θεσσαλίας και μέλος της Διευθύνσεως Συντάξεως του επιστημονικού της περιοδικού “Θεσσαλικά Μελετήματα” (έχουν εκδοθεί 6 τόμοι).
Για την προσφορά του στην Εκπαίδευση και τα Γράμματα, το 2013 ανακηρύχτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Έχει πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο. Επιλεκτικά αναφέρονται τα αυτοτελή βιβλία:
1.Η “Έκφρασις κυνηγεσίου γεράνων” του Κωνσταντίνου Μανασσή. Εισαγωγή – Κείμενο – Μετάφραση -Σχόλια – Γλωσσάριο, Θεσ/νίκη 1973 (2η έκδοση, Θεσ/νίκη, Αφοί Κυριακίδη, 1984, σσ. 56).2.Δημοτικά Τραγούδια της Θεσσαλίας, τόμοι 2, Θεσσαλονίκη, Αφοί Κυριακίδη, 1983, σσ. 242+542 (Έπαινος Ακαδημίας Αθηνών, 1984). 3. Τρίκαλα – Καλαμπάκα -Μετέωρα – Πίνδος – Χάσια (Γεωγραφία-Ιστορία- Μνημεία – Τουρισμός), Θεσσαλονίκη, Αφοί Κυριακίδη, 1987, σσ. 402.4. Μετέωρα Καλαμπάκα (Ιστορία- Μνημεία – Τουρισμός), Θεσ/νίκη, Αφοί Κυριακίδη, 1988, σσ. 144.5. Η Εκπαίδευση στη Δυτική Θεσσαλία κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Συμβολή στη μελέτη του Θεσσαλικού Διαφωτισμού. Διδακτορική Διατριβή. Θεσ/νίκη, Αφοί Κυριακίδη, 1995, σσ. 504.6. Τα Μνημεία της Καλαμπάκας. Από το αρχαίο Αιγίνιον και τους βυζαντινούς Σταγούς στη σύγχρονη Καλαμπάκα, Καλαμπάκα 2002, σσ. 80 [Έκδοση του 1ου Γυμνασίου Καλαμπάκας].7. “Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου Κόσμου (από το 1815 έως σήμερα). Γ΄ Τάξη Γενικού Λυκείου και Δ΄ Τάξη Εσπερινού Λυκείου Γενικής Παιδείας. Βιβλίο Μαθητή, Αθήνα, ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο/ΟΕΔΒ, 2007 (62012), σσ. 256. [Συνεργασία με: Ιωάννη Κολιόπουλο – Κων/νο Σβολόπουλο – Ευάνθη Χατζηβασιλείου – Χάρι Σχολινάκη-Χελιώτη]. 7α. “Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου Κόσμου (από το 1815 έως σήμερα). Γ΄ Τάξη Γενικού Λυκείου και Δ΄ Τάξη Εσπερινού Λυκείου Γενικής Παιδείας. Βιβλίο Καθηγητή, Αθήνα, ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο/ΟΕΔΒ, 2007 (2007), σσ. 244. [Συνεργασία με: Ιωάννη Κολιόπουλο – Κων/νο Σβολόπουλο – Ευάνθη Χατζηβασιλείου – Χάρι Σχολινάκη-Χελιώτη],.8. Ιστορία και Μνημεία Τρικάλων και Καλαμπάκας (υπό έκδοση).
Επιστημονικές μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε έγκυρα ελληνικά και ξένα περιοδικά.