Οιδίποδας

Ένας απαραίτητος οδηγός για τον μύθο του Οιδίποδα, το πρώτο βιβλίο που αναλύει τη μακρά και ποικίλη ιστορία του από την αρχαιότητα ως τη σύγχρονη εποχή, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζει μια έγκυρη επισκόπηση της πρόσληψής του, η οποία εξετάζει τον Οιδίποδα τόσο στην τέχνη και τη μουσική, όσο και στη λογοτεχνία. Ο Lowell Edmunds, Ομότιμος Καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Rutgers, βλέπει τις παραλλαγές του μύθου ως την κινητήρια δύναμη πίσω από την ανθεκτικότητά του στον χρόνο και τη δημοφιλία του. Αποφεύγοντας να αναζητήσει μια πρωταρχική μορφή του μύθου, ο Edmunds συσχετίζει τις αλλαγές στο περιεχόμενο του μύθου του Οιδίποδα με τις αλλαγές στο νόημά του, απορρίπτοντας την ιδέα ότι μία συγκεκριμένη εκδοχή μπορεί να αναχθεί σε επίσημη. Μετά τον Δία και τον Διόνυσο, κυκλοφορεί το τρίτο βιβλίο της σειράς Θεοί και Ήρωες του Αρχαίου Κόσμου, που φωτίζει με νέο τρόπο πολλά από τα πιο σημαντικά όντα που έγιναν αντικείμενο λατρείας στην κλασική αρχαιότητα. Ο Οιδίποδας του Lowell Edmunds καταφέρνει αυτό που κανένα άλλο έργο για τον συγκεκριμένο μύθο δεν έχει πετύχει ποτέ. Αναλύει την ποικίλη ιστορία του μύθου από τους αρχαίους χρόνους μέχρι σήμερα και το ευρύ φάσμα των μέσων με τα οποία αναπαραστάθηκε, αποτελώντας έναν αναντικατάστατο οδηγό για τον μύθο του Οιδίποδα. Η ιστορία του Οιδίποδα έχει ταξιδέψει στα μονοπάτια της ιστορίας με πολλές αμφιέσεις και μορφές. Η έγκυρη αυτή μελέτη από τον Lowell Edmunds θεωρεί τις παραλλαγές του μύθου ως την κινητήρια δύναμη της μακροβιότητας και της δημοφιλίας του. Αποφεύγοντας την αναζήτηση μίας πρωταρχικής μορφής του συγκεκριμένου μύθου, συσχετίζει τις αλλαγές στο περιεχόμενο με τις αλλαγές στα νοήματα, απέχοντας έτσι από την αντίληψη πως μία συγκεκριμένη παραλλαγή του μύθου μπορεί να οριστεί ως η πρότυπη. Ο Οιδίποδας του Edmunds διατρέχει την εκτενή ιστορία του μύθου, από τον πρωιμότερο, προ-τραγικό Οιδίποδα, μέχρι την τραγική ποίηση του πέμπτου π.Χ. αιώνα, κι από εκεί στους ρωμαϊκούς χρόνους, τον Μεσαίωνα, την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό, μέχρι τον Οιδίποδα του δεκάτου ενάτου και του εικοστού αιώνα. Απεικονίζοντας αυτή τη μακριά ιστορία, το βιβλίο δείχνει, από μία άποψη, την παρουσία μιας κάποιας συνέχειας, και από την άλλη μία ασυνέχεια ακολουθούμενη από μια ανάκαμψη. Ο εκπρόσωπος της συνέχειας είναι ο Σενέκας, ο Οιδίποδας του οποίου κοίταξε πίσω στα αρχαία ελληνικά πρότυπα, γνώρισε κάποια δημοφιλία κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, βρήκε πολλούς μιμητές στα χρόνια της Αναγέννησης, κι εξακολουθεί κάποιες φορές να επανεμφανίζεται, όπως στη διασκευή του Ted Hughes (1961). Όμως ο ευρωπαϊκός Μεσαίωνας, όπως δείχνει ο Edmunds, σηματοδοτεί και μία εντυπωσιακή ασυνέχεια στην παράδοση: για μία περίπου χιλιετία, ο Οιδίποδας της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας ουσιαστικά ξεχνιέται και δεν θα ανακαλυφθεί ξανά μέχρι τον δέκατο πέμπτο και δέκατο έκτο αιώνα. Από εκεί και έπειτα, ο Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή έμελλε να γίνει ο κανόνας για τον μύθο του Οιδίποδα.

Lowell Edmunds (Συγγραφέας)

Ο Lowell Edmunds είναι Ομότιμος Καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Rutgers, διακεκριμένος συγγραφέας και ερευνητής. Στην εργογραφία του για την αρχαία ελληνική λογοτεχνία και τον μύθο συγκαταλέγονται τα Stealing Helen: The Myth of the Abducted Wife in Comparative Perspective (2015), Poet, public, and performance in ancient Greece (1997 – με τον R. W. Wallace), Approaches to Greek myth (1990), Chance and intelligence in Thucydides (1975).

(Πηγή: “Εκδόσεις Καλέντη”, 2024)

 

Κάτια Μαργαρίτη (Μεταφραστής)