Οι μεγάλες απουσίες: Η ελληνική δημοκρατία σε άμυνα

Τι πήγε στραβά σ’ αυτόν τον τόπο και έφθασε εδώ που βρίσκεται σήμερα; Φταίει μόνο το πολιτικό σύστημα και οι πολιτικοί; Αυτό το οικοδόμημα, που καταρρέει σήμερα, είναι αποτέλεσμα πολιτικών που ασκήθηκαν μετά τη μεταπολίτευση, ή έστω μετά τον πόλεμο, ή μήπως οι ρίζες της κατάρρευσης πάνε πολύ βαθύτερα στον ιστορικό χρόνο και οι υπεύθυνοι γι’ αυτήν είναι πολύ περισσότεροι από το πολιτικό σύστημα; Ή μήπως, στην ουσία, η καχεξία του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού είναι απόρροια κάποιων μεγάλων ιστορικών απουσιών; Ο συγγραφέας αρχικά κάνει μια περιήγηση στις ιδεολογικές διαμάχες από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα για να καταδείξει πώς γίνονται αντιληπτές αξίες όπως είναι η δημοκρατία, ο Διαφωτισμός και η νεωτερικότητα. Ταυτοχρόνως εξετάζει και τους δρόμους μέσα από τους οποίους αναπτύχθηκε ο δυτικός κόσμος. Ο σκοπός του είναι να χρησιμοποιήσει αυτό το υλικό για να αναδείξει εκείνες τις μεγάλες απουσίες που καθόρισαν την πορεία της Ελλάδας και οδήγησαν στη σημερινή κρίση. Στην ιστορική διαδρομή του ελληνικού έθνους διαδραμάτισε αρνητικό ρόλο η απουσία ενός αριστοκρατικού στρώματος και, στη συνέχεια, η απουσία μιας παραγωγικής αστικής τάξης και της συνάδουσας προς αυτήν ευρύτερης κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Επίσης, έννοιες και πρακτικές όπως η κοινωνική κοσμιότητα, η κοινωνική ευπρέπεια, η ηθική της εργασίας και συνείδησης, ή αλλιώς ό,τι οι Βέμπερ και Ζόμπαρτ ονόμαζαν πνεύμα του καπιταλισμού, είναι ιδιαίτερα υποβαθμισμένες στη διαδικασία συγκρότησης του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού. Σ’ αυτές τις μεγάλες απουσίες οφείλεται η καχεξία του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού και η αδυναμία της ελληνικής δημοκρατίας. Τούτη η ερμηνεία της ελληνικής καθυστέρησης δεν έχει καμία σχέση με συντηρητικές ερμηνείες των ιστορικών εξελίξεων, οι οποίες αναλύουν με βιολογικούς όρους τις ελληνικές απουσίες. Η ελληνική “διαφορά” είναι ιστορική και δεν οφείλεται σε δήθεν φυλετικά και εθνοτικά χαρακτηριστικά των Ελλήνων. Συνεπώς, μια σταδιακή διαδικασία ενσωμάτωσης των δυτικών αξιών είναι πολύ πιθανή, αν και ο συγγραφέας καθόλου δεν πιστεύει σε λογικές ιστορικών νομοτελειών. Η παρούσα κρίση ίσως διευκολύνει αυτή την ενσωμάτωση.