Οι πρόσφυγες αρχιερείς στην εθνεγερσία του ’21

Από την έναρξη κιόλας του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα για την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού, πολλοί Αρχιερείς του Οικουμενικού Πατριαρχείου αναγκάστηκαν, υπό συνθήκες ενεργούμενου ή επαπειλούμενου διωγμού, να αφήσουν τις θέσεις τους καταφεύγοντας στα εδάφη που έλεγχαν οι δυνάμεις των επαναστατημένων Ελλήνων. Τόσο ο σπουδαίος ρόλος των προσφύγων αυτών Αρχιερέων στο πεδίο του αγώνα, όσο και η λοιπή τους προσφορά σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η καταλλαγή και η συμφιλίωση των ενίοτε διχασμένων Ελλήνων, η συλλογή πολύτιμων οικονομικών πόρων για τη στήριξη της επανάστασης η ακόμα και η συμμετοχή τους σε διπλωματικές προσπάθειες στο εξωτερικό είναι, σε μεγάλο βαθμό, μεγέθη άγνωστα. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και το γεγονός ότι οι Αρχιερείς αυτοί συνιστούν τον πλέον άγνωστο συντελεστή των διεργασιών που ρύθμισαν τη ζωή της Εκκλησίας της Ελλάδος στα χρόνια της επανάστασης και του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Το βιβλίο αυτό, αξιοποιώντας σε μεγάλο βαθμό αδημοσίευτες πηγές, φιλοδοξεί να φωτίσει, κατά το δυνατό, τη δράση των προσφύγων Αρχιερέων κατά τη δύσκολη εκείνη εποχή, αποτίοντας έναν ελάχιστο φόρο τιμής στον τίμιο αγώνα τους.

Γεώργιος Προύζος (Συγγραφέας)