Οι όψεις της οργάνωσης

Το βιβλίο του Γκάρεθ Μόργκαν Οι όψεις της οργάνωσης: εισαγωγή στη θεωρία οργανώσεων είναι το καλύτερο ίσως εγχειρίδιο που γράφτηκε στο ομώνυμο επιστημονικό πεδίο. Η πρωτοτυπία του δεν συνίσταται τόσο στο ευρύτατο περιεχόμενό του, όσο στην προσέγγισή του. Ο συγγραφέας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Γιορκ στον Καναδά, πιστεύει ότι η σύγχρονη οργάνωση (με τη μορφή είτε της επιχείρησης, είτε της δημόσιας διοίκησης στην ευρεία της μορφή, ή των εθελοντικών και μη κερδοσκοπικών οργανώσεων) δεν είναι ένα μονολιθικό φαινόμενο, αλλά τα ουσιώδη γνωρίσματά της εξαρτώνται από την οπτική γωνία από την οποία το προσεγγίζουμε. Για το σκοπό αυτό, ο συγγραφέας διακρίνει οκτώ διαφορετικές οπτικές γωνίες, καθεμιά από τις οποίες συνιστά ένα μεταφορικό τρόπο προσέγγισης της οργάνωσης. Η οργάνωση, λέει ο Μόργκαν, είναι πολλά πράγματα συγχρόνως. Μπορούμε να την εκλάβουμε ως μηχανή, ως βιολογικό οργανισμό, ως εγκέφαλο, ως κουλτούρα, ως πολιτικό σύστημα, ως ψυχική φυλακή, ως ροή και μετασχηματισμό και ως εργαλείο κυριαρχίας. Κατά συνέπεια, για να κατανοήσουμε τα οργανωσιακά φαινομενα (π.χ., ένα βιομηχανικό ατύχημα, την αποτυχία των αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, την υποκίνηση των εργαζομένων, τη διαπάλη για την εξουσία κ.λπ.), θα πρέπει να ασκηθούμε στο να τα “διαβάζουμε” – να αποκτήσουμε, δηλαδή, την ικανότητα να χρησιμοποιούμε όλες τις ανωτέρω οπτικές γωνίες ταυτοχρόνως και να συνθέτουμε τις διαφορετικές ερμηνείες που αποκτούμε.