Ονομασίες και μετονομασίες οικισμών και διοικητικών περιφερειών στην Ελλάδα 1821-2021

Από τα προεπαναστατικά χρόνια ένα κύμα ρομαντικού κλασικισμού τροφοδότησε τη σκέψη της ελληνικής και φιλελληνικής διανόησης για απελευθέρωση και συγκρότηση ενός ελληνικού εθνικού κράτους κέντρου και τροφού του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Κύριο μέσο επίτευξης του σκοπού η χρήση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Εξαρχής εκδηλώθηκε και η τάση αντικατάστασης κυρίως ξενικών τοπωνυμίων με αρχαία ελληνικά. Το 1833 η Αντιβασιλεία σε όλες σχεδόν τις διοικητικές περιφέρειες της χώρας, ύστερα και στους δήμους, έδωσε αρχαία ελληνικά ονόματα. Τελικά διασώθηκαν μόνο λίγα ονόματα αξιομνημόνευτων τόπων της Επανάστασης. Επί δύο αιώνες, από το 1821 ως το 2021, μετονομάστηκαν χιλιάδες οικισμοί, κοινότητες, δήμοι, επαρχίες και νομοί, ιδιαίτερα στην πενταετία 1926-1930. Με τις μετονομασίες, αναπότρεπτη επιλογή του εθνικού κράτους κατ’ επέκταση και των τοπικών κοινωνιών, διαγράφεται το παρελθόν, το πέρασμα και η εγκατάσταση αλλογενών, όπως και ο παλαιότερος εν πολλοίς αγροτικός χαρακτήρας των ελληνικών περιοχών. Η ιστοριογραφία, ωστόσο, το γνωστικό αντικείμενο που οφείλει τη ζωτική δύναμή της στην πολυσχιδία των κριτηρίων, αργά ή γρήγορα, αναπόφευκτα, αναζητεί αυτό που ήδη έχει συντελεστεί. Ακόμη και τα ιστολόγια, που αναρτούν πλέον στο διαδίκτυο περισσότερο ή λιγότερο ειδικοί συντάκτες τους, μπορούν να γράφονται χωρίς τοπικισμούς, εξαιρετισμούς και αποσιωπήσεις. Αυτή είναι μια από τις κύριες επιδιώξεις του βιβλίου.

Γιάννης Γιαννόπουλος (Συγγραφέας)

Ο Γιάννης Γιαννόπουλος είναι πτυχιούχος και διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετεκπαιδεύτηκε στο Istituto Universitario Orientale di Napoli στην τουρκολογία. Φιλοξενούμενος ερευνητής στο Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας. Δίδαξε στην Ιωνίδειο Πρότυπη Σχολή Πειραιά, στη Σχολή και τα Κέντρα Επιμόρφωσης καθηγητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αθήνας, στο Φροντιστήριο Ιστορικών Σπουδών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Συνεργάστηκε στην “Ιστορία του ελληνικού έθνους” (Εκδοτική Αθηνών) και στην “Ιστορία του νέου ελληνισμού” (Ελληνικά Γράμματα). Διετέλεσε μέλος των συντακτικών επιτροπών των περιοδικών Μνήμων και Εώα και Εσπερία. Επί έτη υπήρξε συνεργάτης στα εκπαιδευτικά προγράμματα της Βουλής των Ελλήνων. Έχει συγγράψει πολλές μελέτες νεότερης ιστορίας, θεωρίας και διδακτικής της ιστορίας, όπως: “Η διοικητική οργάνωσις της Στερεάς Ελλάδος κατά την τουρκοκρατία (1393-1821)” (διδακτορική διατριβή, Αθήνα, 1971), “Η Κρήτη κατά τον τέταρτο βενετο-τουρκικό πόλεμο (1570-1571)” (Αθήνα, 1978), “Δοκίμια θεωρίας και διδακτικής της ιστορίας” (Αθήνα, 1997, β΄ έκδοση: 2011), “Αλέξανδρος και Δημήτριος Υψηλάντης” (Αθήνα, 2010). Στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο διδάσκεται η θεματική ενότητα εισαγωγή στον βυζαντινό πολιτισμό που περιέχεται στον τόμο “Εισαγωγή στον ελληνικό πολιτισμό” (Πάτρα, 2000).