Ο βασιλιάς Ληρ

Η στιβαρή ποίηση του Βασιλιά Ληρ, η ποικιλία και το εύρος της ανθρώπινης εμπειρίας που περικλείει, το μέγεθος των αισθημάτων που ενεργοποιεί και ασφαλώς το αδυσώπητο τέλος του τον καθιστούν ένα από τα σκοτεινότερα, τα πιο ανήσυχα και ανησυχητικά έργα που γράφτηκαν ποτέ για το θέατρο. Και μόνο το τεράστιο δραματικό φάσμα του Ληρ προξενεί δέος. Στις σκηνές του, που διαδραματίζονται σε κλειστά δωμάτια ή στο ύπαιθρο, σε αίθουσες ανακτόρων ή στην καλύβα ενός ερημότοπου, διαβαίνουν βασιλείς και ζητιάνοι, άρχοντες και υπηρέτες, γνωστικοί και τρελοί, ιππότες, στρατιώτες, αυλικοί και κατάσκοποι, ενώ τα συναισθήματα που προκαλεί κυμαίνονται, κάποτε με αιφνίδιες και βίαιες εναλλαγές, από την άδολη αγάπη ώς το πιο αδιάλλακτο μίσος, από την καλοσύνη και την τρυφερότητα ώς την πιο άγρια ψυχική και σωματική βία, από το ερωτικό πάθος ώς την αποστροφή, από την οργή και τη φονική σύγκρουση ώς τη γλυκύτερη καταλλαγή. Με τον φόβο να κατηγορηθώ για παθολογική βαρδολατρία, θα έλεγα ότι ο “Βασιλιάς Ληρ” είναι ίσως το κορυφαίο έργο τραγικής ποίησης αδιακρίτως εποχής, ιστορίας, τόπου, γλώσσας, έθνους, φύλου η φυλής, σε όλον τον δυτικό πολιτισμό, όπως είθισται να τον αποκαλούμε, αλλά και στον ανατολικό τώρα πια, αφού κι αυτός φαίνεται να έχει αναγνωρίσει και αφομοιώσει την τραγωδία ως αναγκαίο παραστατικό πρότυπο για τις δικές του προτεραιότητες. Ο “Βασιλιάς Ληρ” αφήνει πίσω του μια ηθική ερημία, μια έρημη χώρα απορφανεμένη, στερημένη από κάθε ηθική ευεργεσία, στην οποία η νομιμότητα της εξουσίας θα παραμείνει πρόβλημα ανοιχτό σαν πληγή, μολονότι τα αισθήματα και τα συναισθήματα που εκδραματίστηκαν μέσα σ’ αυτήν την εμπλοκή, και πάνω απ’ όλα τ’ άλλα της αγάπης, δεν έχουν χάσει τίποτε από το αμφίσημο κύρος τους στις ανθρώπινες υποθέσεις.