Ο βοηθός

Ο Μόρις Μπόμπερ είναι ένας μπακάλης στο μεταπολεμικό Μπρούκλιν, ο οποίος «θέλει κάτι καλύτερο» για τον εαυτό του και την οικογένειά του· όσο όμως το πλησιάζει, τόσο αυτό απομακρύνεται. Αρχικά, εμφανίζονται δυο λωποδύτες και τον ληστεύουν· έπειτα, αρρωσταίνει· στη συνέχεια, τα πράγματα κάπως βελτιώνονται όταν ο Φρανκ Άλπαϊν, ο Ιταλός με τη σπασμένη μύτη, γίνεται βοηθός του. Αλλά υπάρχουν και επιπλοκές: Ο Φρανκ, του οποίου η στάση απέναντι στους Εβραίους είναι αμφίθυμη, ερωτεύεται την Έλεν, την κόρη του μπακάλη, κι αρχίζει να κλέβει μικροποσά από το παντοπωλείο. Όπως συμβαίνει στα εξαίρετα διηγήματά του, έτσι κι εδώ, ο Μπέρναρντ Μάλαμουντ αναπαριστά με ακρίβεια έναν κόσμο ανθρώπων που έχουν περιορισμένες δυνατότητες και τρέφουν μεγάλες προσδοκίες. Περιγράφοντας με βάθος και ενσυναίσθηση την εμπειρία του μετανάστη, ο ίδιος άνοιξε τον δρόμο σε πολλές γενιές συγγραφέων που μίλησαν για τη γοητεία αλλά και τη διάψευση του αμερικανικού ονείρου. Ο Βοηθός, το δεύτερο μυθιστόρημά του, που ήταν υποψήφιο για το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου των ΗΠΑ στην κατηγορία της μυθοπλασίας το 1958, συμπεριλήφθηκε από το περιοδικό Time ανάμεσα στα καλύτερα του περασμένου αιώνα.

Bernard Malamud (Συγγραφέας)

Ο Bernard Malamud (1914-1986) γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Οι γονείς του ήταν Ρωσοεβραίοι εμιγκρέδες που διατηρούσαν ένα μικρό μπακάλικο στο Μπρούκλιν. Ο Bernard πηγαίνει σε διάφορα δημόσια σχολεία και το 1936 αποφοιτά από το City College της Νέας Υόρκης. Δουλεύει παράλληλα ως εκπαιδευόμενος δάσκαλος και το 1942, μην έχοντας στρατευθεί, ως προστάτης οικογενείας, παίρνει και το Μάστερ από το Columbia University. Τα επόμενα χρόνια εργάζεται ως δάσκαλος σε νυχτερινά σχολεία με ενήλικους μαθητές. Το 1945 παντρεύεται την ιταλικής καταγωγής Ann de Chiara, παρά τις αντιδράσεις και των δύο οικογενειών. Απόφοιτος του Cornell και η ίδια, θα τον συντροφεύει ως το θάνατό του, και θα είναι πάντα η πρώτη που θα διαβάζει (και θα δακτυλογραφεί…) τα χειρόγραφά του. Θα αποκτήσουν ένα γιο και μια κόρη. Το 1949, ο Malamud αρχίζει να διδάσκει έκθεση σε πρωτοετείς του Oregon State University, καθώς όμως δεν έχει διδακτορικό, δεν του επιτρέπεται να διδάξει λογοτεχνία. Αν και έχει αρχίσει να γράφει κάποια πρώτα διηγήματα και να τα δημοσιεύει σε περιοδικά ήδη από το 1943, είναι στα χρόνια του Όρεγκον που αποκτά τη συνήθεια να αφιερώνει τρεις ημέρες της εβδομάδας στο γράψιμο. Το 1961 αφήνει το Όρεγκον για να διδάξει δημιουργική γραφή στο Bennington College, στο Βερμόντ- μια θέση που θα κρατήσει μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο Malamud ολοκληρώνει το πρώτο του μυθιστόρημα το 1948- αυτό το έργο όμως θα μείνει ανέκδοτο, μια και ο ίδιος θα κάψει αργότερα τα χειρόγραφα. Το πρώτο του βιβλίο που τελικά θα εκδοθεί, ένα μυθιστόρημα με θέμα έναν αστέρα του μπέιζμπολ, κυκλοφορεί το 1952 με τίτλο “The Natural” και περνά μάλλον απαρατήρητο. Πολλά χρόνια αργότερα, ωστόσο, θα γυριστεί σε ταινία από τον Barry Levinson με πρωταγωνιστή τον Robert Redford (1984, ελληνικός τίτλος: “Ο Καλύτερος”). Στο δεύτερο μυθιστόρημά του, με τίτλο “The Assistant” (1957, στα ελληνικά: “Ο βοηθός”, μτφ. Θάνος Ελισαίος, εκδ. ΑΣΕ), ο Malamud αντλεί από τα παιδικά του βιώματα για να περιγράψει έναν Εβραίο έμπορο του Μπρούκλιν. Το 1958 κυκλοφορεί και η πρώτη συλλογή διηγημάτων του, με τίτλο “The Magic Barrel” (στα ελληνικά: “Το μαγικό βαρέλι”, μτφ. Μάνθος Κρίσπης, εκδ. Γράμματα) που θα κερδίσει το National Book Award. Ακολουθούν τα μυθιστορήματα “A New Life” (1961), εμπνευσμένο από τα χρόνια του στο Oregon State University, και “The Fixer” (1966), που του αποφέρει τόσο το National Book Award όσο και το βραβείο Pulitzer. Το βιβλίο έχει θέμα του τον αντισημιτισμό στα χρόνια της τσαρικής Ρωσίας και γυρίζεται επίσης σε ταινία (1968, ελληνικός τίτλος: “Ο άνθρωπος από το Κίεβο”) από τον John Frankenheimer, με τους Alan Bates και Dirk Bogarde. Από τα υπόλοιπα βιβλία του ξεχωρίζουν η συλλογή διηγημάτων “Pictures of Fidelman” (1969), και τα μυθιστορήματα “The Tenants” (1971), “Dubin’s Lives” (1979) και “God’s Grace” (1982, στα ελληνικά: “Η τελευταία χάρη”, μτφ. Γιάννης Κωστόπουλος, εκδ. Ψυχογιός). Με το μυθιστόρημά του “Ο μάστορας” (The Fixer [1966]) έλαβε για δεύτερη φορά το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου (National Book Award) στην ίδια κατηγορία καθώς και το Βραβείο Πούλιτζερ, το 1967. Το θεματικό πεδίο του Malamud είναι αρκετά ευρύ, η ηθική ευαισθησία του ιδιαίτερα εκλεπτυσμένη και η σκωπτική του διάθεση καταφεύγει σχεδόν πάντοτε σε ευρηματικές λύσεις. Αν και ο ίδιος θεωρούσε ότι είχε κατά κύριο λόγο επηρεαστεί από τον Mark Twain και τον Nathaniel Hawthorne, η εβραϊκή και “γίντις” πτυχή του έργου του είναι πολύ έντονη. Οι ήρωες του, απλοί άνθρωποι τους οποίους περιγράφει με τρυφερότητα και συμπόνια, είναι εγκλωβισμένοι σε μια άχαρη ζωή και, όποιο κι αν είναι το σκηνικό της ιστορίας τους (ο κόσμος του μπέιζμπολ, το γκέτο του Μπρούκλιν, η τσαρική Ρωσία, η αμερικανική Δύση ή ένα κατεδαφιστέο κτίριο της Νέας Υόρκης), ονειρεύονται ένα νέο ξεκίνημα, προτάσσοντας όμως πάντα την ηθική και υπερβαίνοντας τελικά κάθε εγωισμό τους. Ο Bernard Malamud πέθανε στη Νέα Υόρκη το 1986. Το έργο του θεωρείται μάλλον μικρό σε έκταση: του άρεσε να γράφει αργά και προσεκτικά, με αποτέλεσμα να προσφέρει ένα σύνολο μονάχα επτά μυθιστορημάτων και 54 διηγημάτων. Κι όμως, αυτά ήταν αρκετά για να τον κατατάξουν μεταξύ των κορυφαίων Αμερικανοεβραίων συγγραφέων, μαζί με τους Saul Bellow και Philip Roth. Το σύνολο του έργου του εντάχθηκε στη Library of America. Πέθανε το 1986.

 

Κατερίνα Σχινά (Μεταφραστής)

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και μουσική (ανώτερα θεωρητικά, πιάνο) στο Εθνικό Ωδείο και πλάι στον Αλέξανδρο Αινιάν. Ως κριτικός εμφανίστηκε με άρθρα της το 1983 στην εφημερίδα “Η Αυγή”. Διετέλεσε μέλος (1985-1988) της συντακτικής ομάδας του περιοδικού “Το Τέταρτο”, μουσικοκριτικός και επιφυλλιδογράφος της εφημερίδας “Η Καθημερινή” (1987-1999) και από το 1995 ως το 1999 υπεύθυνη του κυριακάτικου ένθετου “Ιδέες-Πολιτισμός” της ίδιας εφημερίδας. Mέλος της συντακτικής ομάδας του ειδικού ενθέτου για το βιβλίο “Βιβλιοθήκη” της εφημερίδας “Ελευθεροτυπία” (1999-2009) και από το 2009 συνεργάτης της εφημερίδας “Η Καθημερινή” σε θέματα βιβλίου, καθώς και σύμβουλος έκδοσης και κριτικός στο μηνιαίο πολιτιστικό περιοδικό “The Books’ Journal”. Μουσικός παραγωγός στο Γ’ και Β’ Πρόγραμμα της Κρατικής Ραδιοφωνίας (1983-1994), και στο Κανάλι 15 του Ρούσσου Κούνδουρου (1987-1989) και συνεργάτης της τηλεοπτικής εκπομπής για το βιβλίο “Βιβλιόραμα” (ΕΡΤ) (1987-1990). Από το 2006 ως το 2011 αρχισυντάκτρια και παρουσιάστρια μαζί με τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου της τηλεοπτικής εκπομπής “Βιβλία στο κουτί” (ΕΤ1). Δίδαξε πολιτιστικό ρεπορτάζ στο τμήμα ΜΜΕ του Παντείου Πανεπιστημίου (1994-2004), ενώ από το 2002 ως το 2010 δίδαξε λογοτεχνική μετάφραση στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Έχει συνεργαστεί με την Ορχήστρα της ΕΡΤ, την Λυρική Σκηνή, το Μέγαρο Μουσικής και το Φεστιβάλ Αθηνών, στη συγγραφή κειμένων για τα προγράμματα των παραστάσεων και στη μετάφραση λιμπρέτων λυρικών έργων. Έχει μεταφράσει στα ελληνικά έργα των Edgar Alan Poe, Toni Morrison, Philip Roth, George Steiner, Roland Barthes, Witold Gombrowich, Ian McEwan, Emma Goldman, Mark Twain, William Hazlitt, Jack London, Willa S. Cather, Roddy Doyle, Malcolm Bradbury, Helene Hanff, Ben Schott, κ.ά. καθώς και ποιήματα των Byron, Shelley, Worsdworth, Wallace Stevens, Hilda Doolittle, Anne Sexton, κ.ά. Έχει γράψει το βιβλίο “Όπερες του κόσμου” που εκδόθηκε από την Εταιρεία για τη δημιουργία νέου κτιρίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, και το λεύκωμα “Η Ελλάδα του μόχθου” που εκδόθηκε από το Ριζάρειο Ίδρυμα. Το 1997 βραβεύτηκε από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας για τη μετάφραση του μυθιστορήματος της Toni Morrison “Γαλάζια μάτια” και το 2008 από το περιοδικό “Gourmet” της Ελευθεροτυπίας για τη μετάφραση των “Γαστριμαργικών αναλέκτων” του Ben Schott (2006). Το βιβλίο της “Καλή και ανάποδη. Ο πολιτισμός του πλεκτού” (εκδ. Κίχλη) τιμήθηκε το 2015 με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου.