Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η εποχή του

“Στο πλατύ του πέταγμα δεν μπορέσαμε να τον ακολουθήσουμε. Ήταν πάρα πολύ μεγάλος για μας. Μας πήγαινε στην Πόλη, και μας οι δυνάμεις μας τσάκισαν στις πύλες της. Ούτε οι φίλοι του τον κατάλαβαν· τον πήραν για κομματάρχη, και αυτός ήταν εθνάρχης.” Από τα θαυμαστικά αυτά σχόλια της Πηνελόπης Δέλτα ως την περιφρόνηση του Ίωνα Δραγούμη που τον χαρακτήριζε “επαρχιώτη δικηγόρο”, απουσιάζει -και δεν μπορούσε παρά να απουσιάζει- η ψύχραιμη αξιολόγηση, σε μια εποχή που ο μεγάλος διχασμός είχε τραυματίσει βαθύτατα την ελληνική κοινωνία. Θα χρειαστεί να περάσουν περίπου είκοσι χρόνια από το θάνατο του Ελ. Βενιζέλου για να αρχίσει σταδιακά να διαμορφώνεται μια σχετικώς αποστασιοποιημένη προσέγγιση (Γρ. Δαφνής, “Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων, 1923-1940”, Ίκαρος 1955), και άλλα τόσα ακόμη για να μετατεθεί οριστικά το βενιζελικό φαινόμενο από το πεδίο της πολιτικής στο χώρο της ιστοριογραφίας. Σήμερα ο Ελ. Βενιζέλος απολαμβάνει τη γενική αποδοχή που δεν γνώρισε στο βιολογικό του βίο. Πόσο οικεία υπήρξε όμως για τους Έλληνες η μορφή αυτού του πολιτικού με το αριστοκρατικό παρουσιαστικό που παρέπεμπε μάλλον σε δυτικοευρωπαίους παρά σε Έλληνες πολιτικούς; Η πλούσια ιστοριογραφική παραγωγή που αναπτύχθηκε τις τρεις τελευταίες δεκαετίες στάθηκε κυρίως στο έργο των βενιζελικών κυβερνήσεων, τα οικονομικά και κοινωνικά φαινόμενα, τη μεταμόρφωση της Ελλάδας. Και ασχολήθηκε πολύ λιγότερο με τα συγκεκριμένα πρόσωπα και κυρίως με τον ίδιο τον πρωταγωνιστή της περιόδου. Το υποκείμενο ωστόσο, ιδίως όταν πρόκειται για μια φυσιογνωμία όπως ο Ελ. Βενιζέλος, εισβάλλει στον πολιτικό βίο για να θυμίσει ότι οι χαρακτηριολογικές ιδιοτυπίες ενός ισχυρού πολιτικού αφήνουν τα ίχνη τους, όχι μόνο στη βραχεία αλλά και στη μακρά διάρκεια. Αυτή την κρίσιμη διάσταση επιχειρεί να αναδείξει η παρούσα βιογραφία του Ελ. Βενιζέλου, με όλες τις εγγενείς αδυναμίες που είναι αναπόφευκτο να έχει. Γιατί η προσωπική διαδρομή του Βενιζέλου, τουλάχιστον επί είκοσι πέντε χρόνια (από το 1910 έως το 1935), είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαχωριστεί από τη συνολική πολιτική ζωή της Ελλάδας. […] Θάνος Βερέμης, Ηλίας Νικολακόπουλος Θερμές ευχαριστίες για την προσφορά του φωτογραφικού υλικού οφείλονται στο Μουσείο Μπενάκη, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών “Ελ. Κ. Βενιζέλος” (Χανιά), τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη και το Ε.Λ.Ι.Α.

Νίκος Κ. Αλιβιζάτος (Συγγραφέας)

Ο Νίκος Κ. Αλιβιζάτος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949, κατάγεται όμως από την Κεφαλονιά και τη Χίο. Σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών και πήρε διδακτορικό δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο Ρaris V. Από το 1980 διδάσκει στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου το 1992 εξελέγη καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου. Τακτικός συνεργάτης του “Βήματος” από το 1986 έως το 2000 και σήμερα των Νέων. Δικηγορεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Στρασβούργου. Είναι μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Έχει γράψει μεταξύ άλλων: “Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση. Όψεις της ελληνικής εμπειρίας, 1922-1974” (Θεμέλιο, 1983, γ΄ έκδ. 1996), “Ο αβέβαιος εκσυγχρονισμός και η θολή συνταγματική αναθεώρηση” (Πόλις, 2001), “Η βασιλική περιουσία στο Στρασβούργο” (Α. Σάκκουλας, 2003) και “Πέρα από το 16: Τα πριν και τα μετά” (Αθήνα: Μεταίχμιο, 2007).

 

Ελένη Γαρδίκα – Κατσιαδάκη (Συγγραφέας)

Ιστορικός, ερευνήτρια. Γεννήθηκε στο Manchester της Μεγάλης Βρετανίας. Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1967-1972) και στο Birkbeck College και το King΄s College του Πανεπιστημίου Λονδίνου, όπου αναγορεύθηκε διδάκτωρ στην Ιστορία (1988). Τον Οκτώβριο του 1981 διορίστηκε μόνιμη ερευνήτρια στο Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, το οποίο διευθύνει από τον Σεπτέμβριο του 2006. Είναι επιστημονική σύμβουλος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”. Έχει δημοσιεύσει αυτοτελείς μελέτες και άρθρα σε διεθνούς κύρους περιοδικά και έχει μετάσχει σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Email: hkatsiad@academyofathens.gr

 

Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης (Συγγραφέας)

Ο Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης σπούδασε πολιτικές επιστήμες και νεότερη ιστορία στα Πανεπιστήμια Wesleyan και Harvard των ΗΠΑ. Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Harvard (1979), από το 1980 διδάσκει ιστορία των πολιτικών θεωριών στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου από το 1987 είναι καθηγητής της πολιτικής επιστήμης. Μεταξύ 1980-1995 διετέλεσε διευθυντής του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών και εν συνεχεία γενικός γραμματέας του Δ.Σ. του. Το 2000 εκλέχτηκε διευθυντής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΙΝΕ/ΕΙΕ).

 

Βάσος Π. Μαθιόπουλος (Συγγραφέας)

Ο δημοσιογράφος και ιστορικός Βάσος Π. Μαθιόπουλος είναι διδάκτωρ δικαίου του Πανεπιστημίου της Βόννης. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας 1967-74 διετέλεσε πολιτικός σχολιαστής της Ντόιτσε Βέλε. Συγγραφέας πολλών βιβλίων για την Αντίσταση, συνεργάστηκε με γερμανικές και ελβετικές εφημερίδες και ραδιοφωνικά συγκροτήματα, καθώς και με τις εφημερίδες “Τα Νέα” και “Το Βήμα”, ως ανταποκριτής στη Δυτική Ευρώπη. Στα μέσα της δεκαετίας του ΄80 ανέλαβε καθήκοντα γενικού διευθυντή στην ΕΡΤ-1.

 

Λεωνίδας Φ. Καλλιβρετάκης (Συγγραφέας)

Ο Λεωνίδας Φ. Καλλιβρετάκης γεννήθηκε στα Χανιά το 1953. Το 1977 αποφοίτησε από το Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στη Γαλλία και το 1983 υποστήριξε με επιτυχία τη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Από το 1988 εργάζεται ως ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, όπου το 2001 εξελέγη Διευθυντής Ερευνών. Έχει δημοσιεύσει, μεταξύ άλλων, βιβλία και άρθρα γύρω από την πολιτική, στρατιωτική, οικονομική και κοινωνική ιστορία του 19ου και 20ού αιώνα, την ιστορία της πόλης των Αθηνών, τα νεανικά κινήματα αμφισβήτησης του μεταπολεμικού κόσμου και όψεις της στρατιωτικής δικτατορίας 1967-1974.

 

 

 

Κώστας Π. Κωστής (Συγγραφέας)

Ο Κώστας Π. Κωστής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1957. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales στο Παρίσι. Σήμερα είναι καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου διδάσκει Νεότερη Ιστορία.

 

Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος (Συγγραφέας)

Ο Γιώργος Μαυρογορδάτος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945. Έχει πτυχίο Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών (1967) και Πτυχίο Νομικής (1969) του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μ.Α. Πολιτικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Purdue (1972). Ph.D. Πολιτικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Καλιφόρνιας, Berkeley (1979). Για το βιβλίο του “Stillborn Republic” τιμήθηκε το 1984 με το Woodrow Wilson Foundation Award, ανώτατη διάκριση της Αμερικανικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης. Δίδαξε Πολιτική Ιστορία και Πολιτική Επιστήµη στο Πανεπιστήµιο Αθηνών και σε διάφορα ξένα πανεπιστήµια ως επισκέπτης καθηγητής.

 

Γιάννης Ν. Γιανουλόπουλος (Συγγραφέας)

Ο Γιάννης Ν. Γιανουλόπουλος είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

 

Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (Συγγραφέας)

Ο Ιωάννης Κολιόπουλος είναι καθηγητής της Ιστορίας των Νεοτέρων Χρόνων στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

 

Λιλή Μακράκη (Συγγραφέας)

 

Θανάσης Σ. Διαμαντόπουλος (Συγγραφέας)

Ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1951. Πτυχιούχος της Νομικής Αθηνών (αρχικά του νομικού, μετέπειτα του «πολιτικού» τμήματος) καθώς και της Φιλοσοφικής Αθηνών (τμήματος Φιλοσοφίας – Παιδαγωγικής – Ψυχολογίας, κατεύθυνσης Ψυχολογίας), μεταπτυχιακός διπλωματούχος (D.Ε.Α.) και διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Paris I – Σορβόννης (στα Συγκριτικά Πολιτικά Συστήματα), διδάσκει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και, ως προσκεκλημένος καθηγητής, στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών της Λίλλης. Ειδικεύεται στη θεωρία των πολιτικών κομμάτων-κομματικών συστημάτων, όπως επίσης στην ελληνική πολιτική ζωή του 20ού αιώνα και στα εκλογικά συστήματα. Έχει συνεργασθεί επί χρόνια, ως πολιτικός σχολιαστής-αναλυτής, με την “Καθημερινή”, τον “Οικονομικό Ταχυδρόμο”, τον “Τύπο της Κυριακής” και το ραδιοσταθμό “Αθήνα-9.84”. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων με θέμα την εξουσία, τα πολιτικά κόμματα και τη σύγχρονη ελληνική πολιτική.

 

Νίκος Α. Μαραντζίδης (Συγγραφέας)

Ο Νίκος Α. Μαραντζίδης είναι επίκουρος καθηγητής ιστορίας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

 

Ζωή Μητσοτάκη (Συγγραφέας)

Η Ζωή Μητσοτάκη ασχολήθηκε συστηματικά με τη μελέτη της παράδοσης και της ιστορίας της Κρήτης και ανέπτυξε πλούσιο συγγραφικό έργο. Ήταν, επί σειρά ετών, πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Χανίων και μέλος του διοικητικού συμβουλίου και της εκτελεστικής επιτροπής του Εθνικού Ιδρύματος “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”.

 

Μανώλης Μυλωνάκης (Συγγραφέας)

Ο Μανώλης Μυλωνάκης είναι ψυχίατρος.

 

Damla Demirozu (Συγγραφέας)

Η Damla Demirozu είναι καθηγήτρια ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας.

 

Θάνος Μ. Βερέμης (Επιμέλεια)

Ο Θάνος Βερέμης γεννήθηκε στις 26 Αυγούστου 1943 στην Αθήνα. Σπούδασε πολιτική επιστήμη στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης και ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (Trinity College). Το 1978 ήταν Research Associate του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (Λονδίνο), το 1983 υπήρξε επισκέπτης ερευνητής στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, το 1987 επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον και το 1993-1994 επισκέπτης καθηγητής στο St. Antony’s College της Οξφόρδης. Από το 1987 είναι καθηγητής πολιτικής ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ από το 1988 έως το 1994 υπήρξε διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ και έως το 2000 πρόεδρός του. Το 2001-2003 ήταν Constantine Karamanlis Professor στο Fletcher School of Law and Diplomacy, και το 2004-2010 πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ). Σήμερα είναι δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο Αθηναίων. Βιβλία (μεταξύ άλλων): – (Αdelphi Paper No 179), “Greek Security: Issues and Policies”, 1972. – “Οι επεμβάσεις του στρατού στην Ελληνική πολιτική 1916-1936, 1977/1983”. – “Δικτατορία και οικονομία”, 1982. – “Ο σύγχρονος κόσμος”, 1983. – “Η Εθνική Τράπεζα στη Μικρά Ασία”, 1984. – “Ελληνοτουρκικές σχέσεις”, 1986. – “Historical Dictionary of Modern Greece”, 1995. – “Greece΄s Balkan Entanglement”, 1995. – “The Greek Military in Politics from Independence to Democracy”, 1997. – “Greece.The Modern Sequel”, 2002. κ.ά.

 

Ηλίας Νικολακόπουλος (Επιμέλεια)

Ο Ηλίας Νικολακόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε μαθηματικά στην Αθήνα, στη Λοζάννη και στο Παρίσι και στη συνέχεια ειδικεύτηκε στην εκλογική κοινωνιολογία. Εργάστηκε επί πολλά χρόνια στο Εθνικό Κέντρο Kοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) και σήμερα είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνεργάζεται τακτικά με την εφημερίδα “Τα Νέα” και τον τηλεοπτικό σταθμό “Mega Channel” για την ανάλυση των εκλογικών αποτελεσμάτων και των πολιτικών δημοσκοπήσεων. Στις δημοσιεύσεις του περιλαμβάνονται τα βιβλία: – “Άτλας των βουλευτικών εκλογών της 18ης Oκτωβρίου 1981”, Αθήνα 1984. – “Κόμματα και βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα 1946-1964. Η εκλογική γεωγραφία των πολιτικών δυνάμεων”, Αθήνα 1985. – “Εκλογές και κόμματα στη δεκαετία του ʼ80” (συν-επιμέλεια με τον Χ. Λυριντζή), Αθήνα 1990. – “Ο ελληνισμός της Αλβανίας” (συν-επιμέλεια με τους Θ. Βερέμη και Θ. Κουλουμπή), Αθήνα 1995. – “Κοινωνία και πολιτική. Όψεις της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, 1974-1994” (συν-επιμέλεια με τους Χ. Λυριντζή και Δ. Σωτηρόπουλο), Αθήνα 1996. -“H καχεκτική δημοκρατία: Κόμματα και εκλογές, 1946-1967”, Αθήνα 2001