Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος με τα μάτια των Σουηδών

Ο ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος υπήρξε το πρώτο θερμό επεισόδιο του Ψυχρού Πολέμου, και ως τέτοιο απασχόλησε τις κυβερνήσεις και την κοινή γνώμη παγκοσμίως, ιδιαίτερα δε στην Ευρώπη. Το βιβλίο καλύπτει τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα από τον Δεκέμβριο του 1944 έως και το τέλος του 1949, όπως τις είδε ο Τύπος και η διπλωματία της Σουηδίας, μιας χώρας που έχει την ιδιαιτερότητα να είναι από τις λίγες στην γηραιά ήπειρο που παρέμειναν εκτός των αντίπαλων συνασπισμών του Ψυχρού Πολέμου. Ο ελληνικός Εμφύλιος συνέβαλε στην παγίωση του ψυχροπολεμικού κλίματος στη σουηδική κοινή γνώμη τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Παρουσιάζει έτσι ενδιαφέρον πώς τα γεγονότα στην Ελλάδα διαβάζονται από τη σουηδική διπλωματία, αλλά και πώς τα αφηγήματα της ελληνικής κυβερνητικής και της δυτικής προπαγάνδας (δευτερευόντως και της κομμουνιστικής) «φθάνουν» στην κοινή γνώμη και εντάσσονται στο πολιτικό σκηνικό της Σουηδίας. Η μελέτη διερευνά επίσης τη συμβιβαστική πρωτοβουλία της Σουηδίας στον ΟΗΕ για το ελληνικό ζήτημα, πρωτοβουλία που εντασσόταν στην προσπάθεια της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης να «χτίσει γέφυρες» ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, αλλά εγκαταλείφθηκε με την όξυνση του Ψυχρού Πολέμου. Η προβληματική της σουηδικής ουδετερότητας τη δεκαετία του ’40 θυμίζει την αντίστοιχη συζήτηση που γίνεται σήμερα με αφορμή την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ μετά τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία. Στηριγμένο σε διεξοδική αποδελτίωση των σουηδικών δημοσιεύσεων και σε σουηδικά και ελληνικά διπλωματικά αρχεία, το βιβλίο έχει επομένως διπλή όψη: αποτελεί ένα χρονικό του ελληνικού Εμφυλίου από το ασυνήθιστο παρατηρητήριο ενός «τρίτου» ξένου, ενώ παρακολουθεί τη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής και του γενικότερου πολιτικού κλίματος στη Σουηδία την περίοδο εκείνη – όψεις που είναι και οι δύο μάλλον άγνωστες στο ελληνικό κοινό.

Άξελ Σωτήρης Βαλντέν (Συγγραφέας)

Ο Άξελ Σωτήρης Βαλντέν γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949. Σπούδασε οικονομικά στη Σουηδία και το Παρίσι και έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Υπήρξε στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου ασχολήθηκε κυρίως με τη διεύρυνση και την πολιτική γειτονίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1996-2014). Προηγουμένως είχε διατελέσει επισκέπτης καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, γενικός γραμματέας διεθνών οικονομικών σχέσεων στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, καθώς και σύμβουλος στο ίδιο υπουργείο και στο υπουργείο Εξωτερικών. Δίδαξε επίσης στο Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Βρυξελλών. Συμμετείχε ενεργά στον αντιδικτατορικό αγώνα και υπήρξε στέλεχος κομμάτων της ανανεωτικής και δημοκρατικής Αριστεράς. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων και επιστημονικών άρθρων, τα περισσότερα γύρω από θέματα ελληνικής εξωτερικής και βαλκανικής πολιτικής, διεύρυνσης της Ε.Ε., Βαλκανίων και ελληνοσουηδικών σχέσεων. Επίσης, αρθρογραφεί σε εφημερίδες και ιστοτόπους. Πρόσφατα βιβλία του είναι: Παράταιροι εταίροι: Ελληνική δικτατορία, κομμουνιστικά καθεστώτα και Βαλκάνια (2009), Ευρώπη, ελληνική κρίση και δημοκρατική αριστερά (2014), Από τη Λαπωνία στην Ακρόπολη: η ευρωπαϊκή διαδρομή ενός Σουηδού στον 20ό αιώνα (2017), Η ανθρωπιστική βοήθεια στην κατοχική Ελλάδα. Η σουηδική αποστολή του Ερυθρού Σταυρού 1942-1945 (2017), Δικτατορία και αντίσταση 1967-1974. Προσωπική μαρτυρία (2018).

(Πηγή: “Εκδόσεις Αλεξάνδρεια”, 2022)