Ο ηλίθιος

Κάθε προσαρµογή ενός µυθιστορηµατικού κειµένου σε θεατρική µορφή είναι ένα τολµηρό, πολυδάπανο, θα έλεγα, επιχείρηµα. Κατ’ αρχάς, όσον αφορά στο ρίσκο που αναλαµβάνει ο εκτελεστής, κι έπειτα στο χρόνο, στα περιορισµένα εκφραστικά µέσα και στην άνιση αναµέτρηση µε τα νοήµατα, που ξεπερνούν κατά πολύ το περιθώριο της θεατρικής αντίληψης. Οπότε, κάθε τέτοιο εγχείρηµα είναι ουσιαστικά µία προσωπική συναναστροφή µε τον συγγραφέα και το κληροδότηµά του. Στον Ντοστογιέφσκι ορκίστηκα νέα ακόµα. Μέχρι στιγµής, ο “Ηλίθιος” µε ακολουθεί άγρυπνα στο µικρό µου οδοιπορικό. Σπίθα αυτής της διασκευής υπήρξε µια ασυγκράτητη ανάγκη που δεν φιλοδοξεί να αναπαραστήσει το λαµπρό µυθιστόρηµα, αλλά τον απόηχό του µέσα µου. Αναγκασµένη να περιορίσω τους ήρωες και τη δράση, κοιτάζω αυτή τη στιγµή σαν µπροστά σε µια λαιµητόµο, έτοιµη, ωστόσο, να επιστρέψω µέχρι και το εισιτήριο για τον Παράδεισο. Ούτως ή άλλως, η αιωνιότητα του Ντοστογιέφσκι αντηχεί ακόµη και σε µία σπιθαµή χώρου. Κατά την ταπεινή µου γνώµη, η γλώσσα του Ντοστογιέφσκι σε µία σύγχρονη µετάφραση δεν µπορεί να είναι αποκλειστικά γλώσσα µοντέρνα, γλώσσα της εποχής µας. Δεν πρέπει να φοβόµαστε να αγγίξουµε το αλώβητο κάθε γλώσσας όταν το κείµενο υπερβαίνει το σύντοµο και, πολλές φορές, στεγνό πλαίσιο µιας δεδοµένης γλωσσικής στιγµής. Προσπάθησα το δικό µου γλώσσικο νήµα να είναι αρκετά λεπτό, για να µπορεί να σπάσει οποιαδήποτε στιγµή χρειαστεί, µα ταυτόχρονα αρκετά δυνατό για να αντέξει εξολοκλήρου την υφή. (Γ. Ρ.)