Ο θρίαμβος της αδικίας

Στην Αμερική, οι ανισότητες έχουν ξεφύγει από κάθε έλεγχο, εξαιτίας ενός απολύτως άδικου φορολογικού συστήματος. Για πρώτη φορά εδώ και εκατό χρόνια, οι Αμερικανοί δισεκατομμυριούχοι πληρώνουν τους λιγότερους φόρους, ανάλογα με τα εισοδήματά τους, σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη κοινωνική ομάδα, ενώ οι Αμερικανοί της εργατικής τάξης πληρώνουν τους περισσότερους. Ο Θρίαμβος της αδικίας, έργο δύο οικονομολόγων που επέφεραν επανάσταση στη μελέτη των ανισοτήτων, εξετάζει διεξοδικά και με ακρίβεια αυτή τη μεγάλη και δραματική ανατροπή. Συνδυάζοντας τη μελέτη των ιστορικών στοιχείων με τις πιο προηγμένες μεθόδους οικονομικής ανάλυσης, γράφοντας σε γλώσσα ζωντανή που αποφεύγει την ακατάληπτη τεχνική διατύπωση, οι Saez και Zucman ανατέμνουν τις συνειδητές επιλογές (αλλά και την αμαρτωλή αναποφασιστικότητα) που μας έχουν οδηγήσει στη σημερινή κατάσταση: από τη σταδιακή μείωση της φορολογίας του κεφαλαίου ώς την απογείωση της βιομηχανίας της φοροαποφυγής, περνώντας μέσα από τους μηχανισμούς του φορολογικού ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων χωρών. Με σαφήνεια και λιτότητα, εξηγούν πώς οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν το πιο προοδευτικό φορολογικό σύστημα που γνώρισε ποτέ η ιστορία και υιοθέτησαν πολιτικές οι οποίες δεν χρησιμεύουν παρά στην επαύξηση του πλούτου των λίγων. Αν δεν θέλουμε να ακολουθήσει και η Ευρώπη την ξέφρενη πορεία προς τις ανισότητες και την ενίσχυση των ολιγαρχιών που έφερε στην εξουσία τον Τραμπ, είναι επείγουσα ανάγκη να αντλήσουμε διδάγματα από τούτη την εξέλιξη. Γιατί, αν αυτό το φαινόμενο ήταν ακραίο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η μείωση της προοδευτικότητας της φορολογίας σε συνθήκες ανόδου των ανισοτήτων δεν συναντάται μόνο στις ΗΠΑ, συνεπώς απαιτεί λύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο “Θρίαμβος της αδικίας”, όμως, είναι κάτι πολύ παραπάνω από αιχμηρή ανάλυση μιας μεγάλης πολιτικής και πνευματικής αποτυχίας των καιρών μας. Οι Saez και Zucman προτείνουν ένα νέο φορολογικό σύστημα με οραματικό, δημοκρατικό και πρακτικό τρόπο, περιγράφοντας τις μεταρρυθμίσεις εκείνες που θα επέτρεπαν στη φορολογική δικαιοσύνη να θριαμβεύσει στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο, και στη δημοκρατία να επικρατήσει επί του συγκεντρωμένου πλούτου.