Ο Καβάφης της ιστορίας και των αισθήσεων

Στα δοκίμια που περιλαμβάνονται στο πρώτο μέρος το τόμου αυτού γίνεται μια συνολική επισκόπηση και αποτίμηση του έργου του Καβάφη με έμφαση στα ιστορικά και διδακτικά του ποιήματα. Επισημαίνεται ότι ο ποιητής προτιμά να περιγράφει τα γεγονότα την ώρα που η τύχη παίζεται ακόμα. Εμείς γνωρίζουμε από την Ιστορία ότι το παιχνίδι έχει χαθεί κι έτσι αισθανόμαστε σαν σοφοί που ακούμε τη «μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων». Βλέπουμε το μέλλον εκείνης της εποχής που αποτελεί το παρελθόν της δικής μας. Εξετάζεται ακόμα, για πρώτη φορά, η σχέση της ποιητικής του Καβάφη με την Ποιητική του Αριστοτέλη, ο οποίος είχε διατυπώσει το περίφημο απόφθεγμα: “Διό καί φιλοσοφώτερον καί σπουδαιότερον ποίησις Ιστορίας εστίν”. Διερευνώνται επίσης ορισμένες τεχνικές του Καβάφη (χρήση της λεπτομέρειας και ενός ενδιάμεσου αφηγητή), με τις οποίες πετυχαίνει με τρόπο θαυμαστό τη ζωντανή μεταφορά μας στο παρελθόν. Αναλύονται, εξάλλου, συστηματικά τα βασικά μοτίβα γύρω από τα οποία περιστρέφονται τα περισσότερα από τα ιστορικά και διδακτικά ποιήματα του Καβάφη, υπό το φως της διακηρυγμένης τάσης του να επανέρχεται στις ίδιες περιοχές, συμπληρώνοντας ή φωτίζοντας ή αποκαλύπτοντας τις αντιθέσεις στο αρχικό σχήμα. Το δεύτερο μέρος του βιβλίου αφιερώνεται στα ερωτικής έμπνευσης ποιήματα του Καβάφη, τα λεγόμενα αισθησιακά, που αποτελούν σημαντικό μέρος του έργου του και το συμπληρώνουν και εμπλουτίζουν με στίχους υψηλής αισθητικής αξίας. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην προσπάθεια που κατέβαλε ο ποιητής για την εξιδανίκευση του αιρετικού έρωτα και την αναβάθμισή του σε ποιητική αξία, καθώς και στις επιρροές που δέχθηκε από την Παλατινή Ανθολογία και το Συμπόσιο του Πλάτωνα. Το δεύτερο αυτό μέρος περιλήφθηκε για πρώτη φορά στην αγγλική έκδοση του βιβλίου. Το τρίτο μέρος περιλαμβάνει ενδεικτική ανθολογία του έργου του Καβάφη.