Ο Μενέλαος Λουντέμης και το πορτραίτο μιας εποχής

Η παρούσα βιογραφία διηγείται την πορεία που χάραξε ο μεγάλος λογοτέχνης μας, Μενέλαος Λουντέμης, μέσα από τα μάτια και την πένα του επιστήθιου φίλου του, Κούλη Ζαμπαθά. Ο συγγραφέας ολοκλήρωσε το κείµενο στα 1959, δίχως να γνωρίζουµε πότε αποφάσισε να το ξεκινήσει. Πρόκειται για ένα συγγραφικό έργο βιογραφικού χαρακτήρα, από έναν άνθρωπο που έζησε την εξέλιξη του Λουντέµη. Παράλληλα, στο βιβλίο παρελαύνουν πολλά ακόµα σηµαίνοντα πρόσωπα που µεσουράνησαν στην πνευµατική ζωή του τόπου µας κατά τα µέσα του 20ού αιώνα. Πρόκειται για την αφηγηµατική αποτύπωση µιας ολόκληρης γενιάς, του πολιτικού και πνευµατικού κόσµου της εποχής. Αυτή η γενιά αγωνίστηκε κάτω από αντίξοες συνθήκες για τον επιούσιο, ευρισκόµενη µεταξύ ανεργίας, φτώχειας και ονείρων. Ένα µεσηµέρι, ο συγγραφέας γνώρισε σε ένα παλιό καµπαρέ τον Δηµήτρη Βαλασιάδη, που αργότερα άλλαξε τ’ όνοµά του σε Μενέλαος Λουντέµης. Από τότε τέθηκε υπό τη φροντίδα του Ζαµπαθά, µιας και ο τελευταίος αναγνώρισε τόσο το ταλέντο του, όσο και τη φτώχεια του. Η ακανθώδης διαδροµή του Λουντέµη έως την καταξίωση, οι µικρές και συνάµα άγνωστες ιστορίες µεταξύ των πνευµατικών ανθρώπων της εποχής, καθώς επίσης και η αποκαλυπτική αλληλογραφία που παρατίθεται στις σελίδες αυτού του βιβλίου, το καθιστούν δίχως αµφιβολία ένα σηµαντικό µνηµείο κληρονοµιάς για την ιστορία της νεότερης λογοτεχνίας στην Ελλάδα.

Κούλης Ζαμπαθάς (Συγγραφέας)

Ο Κούλης Ζαµπαθάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1905, στην οδό Ακοµηνάτου, πίσω από το τότε Βασιλικό Θέατρο. Φοίτησε στο περίφηµο Σχολείο της Πλάκας, µε δάσκαλο τον ξεχωριστό λαογράφο Γεώργιο Μέγα. Τον πατέρα του δεν τον θυµόταν• όταν πέθανε, ήταν µωρό στην κούνια. Γι’ αυτό και βγήκε νωρίς στη βιοπάλη. Παράλληλα, έγραφε ποίηση από µικρός.

Ανήκει στη γενιά του ’30. Διετέλεσε υπάλληλος στο Χρηµατιστήριο Αθηνών, όπου εργαζόταν για κάποιον καιρό και ο πατέρας του. Αργότερα, διορίστηκε στο Ε.Ι.Ρ., όπου έγραφε παραµύθια για την «Ώρα του Παιδιού». Κατά το Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο, µαζί µε τον τότε στρατιωτικό διοικητή Στέφανο Τούµπα, παρεδώσαν µε δακρυσµένα µάτια τα κλειδιά του Ραδιοφωνικού Σταθµού της Αθήνας. Εκείνο το βράδυ, ο υπάλληλος Κ. Ζαµπαθάς είχε βάρδια στο σταθµό. Ύστερα από αρκετά χρόνια, διορίστηκε στην Προεδρία της Κυβερνήσεως και στη συνέχεια µετατέθηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών, απ’ όπου συνταξιοδοτήθηκε.

Το 1946 πρωτοστάτησε στο Ψήφισµα των 73 Λογοτεχνών ενάντια στα φασιστικά µέτρα, µε αποτέλεσµα να χάσει τα εργάσιµα χρόνια του και από µόνιµος να γίνει έκτακτος.

Από την αρχή του Πολέµου µπήκε στις γραµµές του Ε.Α.Μ. Λογοτεχνών, στη θέση του Γραµµατέα, καθώς και στην ΚΟΒΑ Λογοτεχνών. Τη Γραµµατεία του Ε.Α.Μ. την παρέδωσε, γύρω στο 1947-48, στο συγγραφέα Στρατή Δούκα. Δεν σταµάτησε να γράφει και να δηµοσιεύει σε διάφορα περιοδικά της εποχής, όπως τα «Ελεύθερα Γράµµατα», «Η Φιλολογική Πρωτοχρονιά» κ.ά. Ήταν µέλος της λέσχης «Σαν Σουσί», στην οποία είχαν µαζευτεί όλοι οι προοδευτικοί συγγραφείς και καλλιτέχνες. Υπήρξε µέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και ο τελευταίος Ταµίας του Δ.Σ., λίγο πριν τη Χούντα.

Έγραψε πολλά βιβλία λογοτεχνικά, όπως και ποιητικά, διηγήµατα, χρονικά, νουβέλες και ταξιδιωτικά.

Έφυγε από τη ζωή αρκετά νέος, στα εξήντα εννιά του χρόνια, το 1975, στις 29 του Μάρτη, την ίδια µέρα, κατά µοιραία σύµπτωση, που εκτελέστηκε ο Νίκος Μπελογιάννης.

Μετά το θάνατό του, η κόρη του Φαίδρα (1939-2021), που επιµελήθηκε την παρούσα έκδοση, κυκλοφόρησε δύο του βιβλία:
– ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ – ΝΙΚΟΣ ΠΛΟΥΜΠΙΔΗΣ
– ΣΤΑ ΔΙΑΣΕΛΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΧΡΥΣΑΕΤΟΥΣ [Από το Αντάρτικο στη ΡΕΝΤΙΝΑ-ΚΟΚΚΙΝΟ]

(Πηγή: “Εκδόσεις Πηγή”, 2022)

 

Χρύσα Βασιλείου (Επιμέλεια)

 

Φαίδρα Ζαμπαθά – Παγουλάτου (Επιμέλεια)

Η Φαίδρα Ζαμπαθά – Παγουλάτου (1939-2021) γεννήθηκε στην Αθήνα. Κόρη του λογοτέχνη Κούλη Ζαμπαθά. Τ’ όνομά της το χρωστάει στους Μενέλαο Λουντέμη και Γιάννη Σκαρίμπα. Σπούδασε Γαλλική και Ιταλική Φιλολογία. Από την μεταπολίτευση το 1975 ως το 1982 εκλέχτηκε Γεν. Γραμ. της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών κι αποσύρθηκε μετά το 1983. Πήρε μέρος στα κοινά μέσα από τις Οργανώσεις ΟΓΕ, ΕΓΑΚ, ΕΕΔΥΕ. Έλαβε μέρος σε πολλά συνέδρια μέσα κι έξω από την Ελλάδα. Διετέλεσε μέλος του Δ. Σ. της Στέγης Καλών Τεχνών και Γραμμάτων. Μέλος του Π.Ε.Ν. Club. Έδωσε πολλές διαλέξεις στο κέντρο και την επαρχία, σε σχολεία, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Είχε εκδώσει 21 βιβλία, ποιητικά, δοκίμια, μεταφράσεις. Επίσης, είχε συνεργαστεί με περιοδικά κι εφημερίδες. Μεταφράστηκε σε αρκετές γλώσσες κι έχουν ανθολογηθεί ποιήματά της στην Ελλάδα και το εξωτερικό.