Ο μικρός Έγιολφ

Ο Μικρός Έγιολφ, που ο Ίψεν ολοκλήρωσε το 1894 –αφού εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Χριστιανία, το σημερινό Όσλο–, πραγματεύεται το θέμα της ενοχής, τον σπαραγμό που βιώνει ένα ζευγάρι με τον απροσδόκητο θάνατο του παιδιού τους. Με τον έρωτα, το πάθος και το μίσος να συνυπάρχουν με την ενοχή, ξετυλίγεται η ατέρμονη πάλη του ανθρώπου με τον εαυτό του και το περιβάλλον του. Η παγκόσμια πρεμιέρα πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο το 1895 με τη διάσημη ηθοποιό Agnes Sorma στον ρόλο της Ρίτας. Ακολούθησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα παραστάσεις σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, ανάμεσά τους το Γκέτεμποργκ, το Μιλάνο και η Βιέννη. Η δράση του έργου επικεντρώνεται στη διάλυση του γάμου του ζεύγους Άλφρεντ και Ρίτα Άλμερς, οι οποίοι ζουν κάτω από το βάρος των τύψεων για τον πνιγμό του παιδιού τους, του μικρού Έγιολφ. Ανάμεσα στα ρεαλιστικά δράματα του Ίψεν, η διερεύνηση της γυναικείας σεξουαλικότητας κάνει έντονη την εμφάνισή της στον Μικρό Έγιολφ. Η Ρίτα, βυθισμένη στην ερωτική επιθυμία της για τον σύντροφό της, δέχεται ως απειλή καθετί που αποσπά το ενδιαφέρον του για εκείνην. Θύμα των υψηλών απαιτήσεών της δεν κατορθώνει να ισορροπήσει στον ρόλο της ως μητέρα και σύζυγος. Λίγα χρόνια πριν, ο Ίψεν διευκρίνιζε σε επιστολή του: «Η πρόθεσή μου δεν είναι να ασχοληθώ με την ανάλυση διαφόρων προβλημάτων. Αυτό που θέλω περισσότερο από κάθε άλλο είναι να παρουσιάσω ανθρώπινα όντα, συναισθήματα και τύχες, μέσα στο πλαίσιο ορισμένων κοινωνικών συνθηκών και αρχών, με τον τρόπο που επιβάλλει η εποχή μας». Ο Μικρός Έγιολφ, που γράφτηκε πριν από εκατόν τριάντα χρόνια, εξακολουθεί να είναι επίκαιρος και στη δική μας εποχή, να ταράζει λιμνάζοντα ύδατα και να ξεχειλίζει από επώδυνες αλήθειες.

Henrik Ibsen (Συγγραφέας)

(20 Μαρτίου 1828 – 23 Μαΐου 1906) Νορβηγός θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ηθοποιός, ένας από τους πρωτοπόρους της σύγχρονης ευρωπαϊκής δραματουργίας[1][2]. Δεύτερο παιδί μιας εύπορης οικογένειας εγκαταστημένης στο λιμάνι Skien, ο Ίψεν έζησε, μετά την πτώχευση της πατρικής επιχείρησης και τη μετακίνηση της οικογένειας του στο γειτονικό Vernstpop, δύσκολα παιδικά και εφηβικά χρόνια.Ο Ερρίκος Ίψεν γεννήθηκε στην μικρή πόλη Skien, με γονείς τους Knud Ibsen και την Marichen Altenburg. “Οι γονείς μου και από τις δύο πλευρές ήταν μέλη των πιο διάσημων οικογενειών της Skien” γράφει ο ίδιος σε ένα γράμμα του προς τον κριτικό Georg Brandes το 1882. Η μητέρα της Marichen και ο πατριός του Knud ήταν αδέλφια, και οι γονείς του Ερρίκου είχαν μεγαλώσει μαζί και πρακτικά ανατραφεί σαν αδέλφια. Η Μarichen Altenburg θεωρούνταν καλή νύφη, ήταν κόρη ενός από τους πλουσιότερους εμπόρους της Skien. Ο πατέρας του Ερρίκου προέρχονταν από μια μακριά γραμμή καπετάνιων, αλλά ο ίδιος αποφάσισε να γίνει έμπορος. Ο γάμος του με την Marichen ήταν ένα “υπέροχο οικογενειακό προξενιό”. Όταν ο Ερρίκος ήταν επτά ετών, η τύχη του πατέρα του άλλαξε προς το χειρότερο, η οικογένεια έχασε την περιουσία της και αναγκάστηκε να μετακομίσει μόνιμα σε ένα μικρό εξοχικό σπίτι στο Ventop, έξω από την πόλη. Η χρεοκοπία του έκανε τον Knud Ibsen έναν δύσκολο και πικραμένο άντρα, ο οποίος στράφηκε στον αλκοολισμό, και η Marichen στράφηκε στην εκκλησία. Η οικογένεια Ίψεν τελικά μετακόμισε σε ένα σπίτι στην πόλη Snipetorp, που ανήκε στον ετεροθαλή αδελφό του Knud, τον πλούσιο τραπεζίτη και ιδιοκτήτη πλοίων Christopher Blom Paus. Η χρεοκοπία και η ταξική πτώση της οικογένειας έπαιξαν μεγάλο ρόλο στο μετέπειτα έργο του Ίψεν. Οι χαρακτήρες στα έργα του συχνά καθρεφτίζουν τους γονείς του, και τα θέματα του συχνά ασχολούνται με θέματα οικονομικών δυσκολιών, καθώς και ηθικές συγκρούσεις που προέρχονται από σκοτεινά μυστικά κρυφά από την κοινωνία.Στην ηλικία των δεκαπέντε, ο Ίψεν αναγκάστηκε να αφήσει το σχολείο. Μετακόμισε στην μικρή πόλη Grimstad για να γίνει βοηθός φαρμακοποιού. Προκειμένου να ξεφύγει από την ανιαρή ζωή του Grimstad αρχίζει να διαβάζει και να γράφει. Το 1846, όταν ο Ερρίκος ήταν σε ηλικία 18 χρονών, απόκτησε ένα νόθο παιδί με μια υπηρέτρια, το οποίο αργότερα αναγνώρισε χωρίς όμως ποτέ να γνωρίσει. Η ιστορία του νόθου γιου του πιθανολογείται πως ήταν και η αιτία που διέκοψε κάθε σχέση με την οικογένεια του. Ο Ερρίκος Ίψεν δεν συνάντησε ποτέ ξανά τον πατέρα του, ενώ είδε την μητέρα του μόνο μια φορά ξανά πριν πεθάνει. Διατηρούσε αλληλογραφία μόνο με μία από τις αδελφές του.Το 1850, ο Ίψεν μετακόμισε στην Χριστιανία (αργότερα μετονομάστηκε σε Όσλο) με σκοπό να μπει στο πανεπιστήμιο. Σύντομα εγκατέλειψε αυτό το σχέδιο, όταν κόπηκε στις εισαγωγικές εξετάσεις, αποτυγχάνοντας στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών. Την ίδια περίοδο αρχίζει να γράφει σε εφημερίδες και έρχεται σε επαφή με τον μικρό λογοτεχνικό κύκλο της Νορβηγίας της εποχής.Σύντομα μετακομίζει στο Μπέργκεν όπου περνά τα επόμενα χρόνια δουλεύοντας στο Det norske Theater, όπου είχε αυξημένες αρμοδιότητες και συμμετείχε στην παραγωγή 145 έργων ως συγγραφέας, σκηνοθέτης, δραματολόγος και παραγωγός. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου δεσμεύονταν από το θέατρο βάση συμβολαίου, να γράφει ένα έργο το χρόνο για να ανεβαίνει στο συγκεκριμένο θέατρο. Το 1858 επιστρέφει στην Χριστιανία και γίνεται ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου της Χριστιανίας, ενώ ασχολείται και με τη ζωγραφική. Την ίδια χρονιά νυμφεύεται την Suzannah Thoresen, η οποία θα γίνει και μητέρα του γιου του Sigurd (1859). Η σύζυγός του θα τον στηρίξει συναισθηματικά και θα τον ενισχύσει στη σταδιοδρομία του, πείθοντάς τον να αφοσιωθεί αποκλειστικά στη θεατρική τέχνη. Το ζευγάρι έζησε υπό δύσκολες οικονομικές καταστάσεις και σταδιακά ο Ίψεν έγινε πολύ απογοητευμένος από την ζωή στην Νορβηγία. Το 1864, εγκαταλείπει την Χριστιανία και πηγαίνει στο Σορέντο της Ιταλίας. Αρχικά φεύγει για ένα χρόνο, αλλά τελικά κάνει 27 χρόνια να επιστρέψει στην πατρίδα του, εργαζόμενος κυρίως στη Νότιο Ιταλία και τη Γερμανία. Εκεί, ο Ίψεν καταξιώνεται πλέον σαν καλλιτέχνης και τελικά γυρίζει στην πατρίδα του το 1895, όπου και συγγράφει τα δυο τελευταία του έργα. Τότε, μπόρεσε να ορθοποδήσει οικονομικά, αγοράζοντας ένα πολύ ακριβό σπίτι απέναντι από τα ανάκτορα του Όσλο, το οποίο σήμερα έχει μετατραπεί σε μουσείο και δέχεται καθημερινά πολλούς επισκέπτες. Ο Ίψεν είχε μια αμφιλεγόμενη σχέση με τον πλούτο, κάτι που αποδεικνύεται και από τη διακόσμηση αυτού του σπιτιού, η οποία διατηρείται στο ακέραιο έως σήμερα. Συνήθιζε επίσης να κάνει καθημερινούς περιπάτους, αλλά δεν επεδίωκε την επαφή με το κοινό (ήταν εσωστρεφής) και τον ενδιέφερε η μελέτη των ανθρωπίνων αντιδράσεων και συμπεριφορών. Διατηρούσε φιλικές σχέσεις αλλά και συχνή αλληλογραφία με αρκετές νεαρές κοπέλες, χωρίς ποτέ να αποδειχθεί κάποιο ίχνος απιστίας του σε αυτές. Έπινε σχεδόν σε καθημερινή βάση τη μπύρα του στο γνωστό στέκι της πόλης του Όσλο “Grand Cafe”, του πολυτελούς ξενοδοχείου “Grand Hotel”. Τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του υπέφερε από σοβαρά προβλήματα υγείας, αφού είχε υποστεί αλλεπάλληλα εγκεφαλικά επεισόδια και ήταν πια ανήμπορος να δημιουργήσει. (Πηγή: http://el.wikipedia.org/ )

 

Μαργαρίτα Μέλμπεργκ (Μεταφραστής)

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1951. Είναι μεταφράστρια και κριτικός λογοτεχνίας. Σπούδασε γαλλική και ελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, όπου και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών. Η διδακτορική της διατριβή είχε ως θέμα της το έργο της Λιλίκας Νάκου. Εργάστηκε ως πανεπιστημιακή ερευνήτρια στη Σουηδία, μεταφράστρια στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών και στην ελληνική Πρεσβεία της Στοκχόλμης. Έχει συνεργαστεί με πολλά λογοτεχνικά περιοδικά, ενώ θεατρικές μεταφράσεις της από τα σουηδικά έχουν εκδοθεί και παιχτεί σε αθηναϊκές σκηνές.