Ο Μπόρχες και οι αιώνιοι ουραγκοτάγκοι

Ο Αργεντινός συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες (1899-1986) έχασε σταδιακά την όρασή του. Πέθανε τυφλός, αλλά η τύφλωση δεν τον εμπόδισε διόλου στην παρατήρηση του κόσμου. Εκμεταλλευόμενος εμμέσως ή αμέσως την ιδέα της τύφλωσης, ο γνωστός Βραζιλιάνος συγγραφέας Λουίς Φερνάρντο Βερίσσιμο οδηγεί τον αναγνώστη στα μονοπάτια αυτής της ιστορίας, όπου τα ίχνη του εγκλήματος είναι συνεχώς ορατά. Το ζητούμενο είναι το πώς τα βλέπει κανείς. Πρωταγωνιστής του Βερίσσιμο είναι ο Φολγκεστάιν, ένας μοναχικός πενηντάρης που ζει στο Πόρτο Αλέγρε της Βραζιλίας με τον γάτο του Άλεφ. Πέρασε όλη του τη ζωή μέσα στα βιβλία, «όπου πολύ σπάνια το απρόσμενο εισέβαλε σαν τίγρης». Άξαφνα, σε συνθήκες που μοιάζουν καθαρές συμπτώσεις, βρίσκει την ευκαιρία να πάει σ’ ένα συνέδριο της Israfel Society, που αποτελείται από ειδικούς στον Έντγκαρ Άλλαν Πόου -τον συγγραφέα που επινόησε «τις ιστορίες με ντετέκτιβ και τις παρωδίες των ιστοριών με ντετέκτιβ». Το συνέδριο διεξάγεται στο Μπουένος Άιρες, όπου ο Φολγκεστάιν θα γνωρίσει τον μεγάλο Χόρχε Λουίς Μπόρχες και θα έχει το προνόμιο να είναι ο πρώτος που θα αντικρίσει τη σκηνή ενός εγκλήματος, για να βρεθεί έτσι στο κέντρο μιας ιστορίας που διαπλέκεται με αρχαίους δαίμονες, τα μυστήρια της Καβάλα και τον κίνδυνο της καταστροφής της ανθρωπότητας. Συνεπώς, είναι ο μάρτυρας-κλειδί για την αστυνομία -και για τον αναγνώστη, που θα βρει στο βιβλίο μια πανέξυπνη σπαζοκεφαλιά. Με την πλοκή του σε κάνει ν’ αναρωτηθείς πολλές φορές: «Μα που θα καταλήξει αυτή η ιστορία;» Όμως προσοχή στις αυταπάτες, διότι ο συγγραφέας θα μας αποδείξει ότι γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος. Το γέλιο αυτό είναι γέλιο γνήσια λογοτεχνικό, και είναι παντοδύναμο. Είναι η λογοτεχνία που μπορεί να κάνει τα πάντα δυνατά. Μπορεί να κάνει τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες να μιλάει για τον εαυτό του και να εκθέτει την άποψή του για το σύμπαν, να τον βάλει να βοηθάει την αστυνομία στην εξιχνίαση ενός εγκλήματος και να του επιτρέψει ν’ αποφασίσει εκείνος για το πώς θα τελειώσει μια ιστορία την οποία δεν γράφει ο ίδιος. Με άλλα λόγια, μπορεί να μεταβάλει τον Μπόρχες σε ήρωα μυθιστορήματος και να κάνει μια λαμπρή επίδειξη της παντοδυναμίας τού ευχάριστου παιχνιδιού που λέγεται λογοτεχνία.