Ο Ταρτούφος

Ο Ταρτούφος δεν είναι μόνο το πιο πολυπαιγμένο έργο του Μολιέρου. Έχει γίνει αντικείμενο τόσων συζητήσεων, μελετών και αμφισβητήσεων, που όχι μόνο η υπόθεση και η πλοκή του είναι γνωστές, αλλά και το κείμενό του. Εκτός από το όνομα του κεντρικού ήρωα που έχει γίνει επίθετο, συνώνυμο του «υποκριτής», υπάρχουν και φράσεις και στίχοι του έργου που έχουν περάσει στον καθημερινό λόγο. Σε ένα πραγματικό ποιητικό κείμενο, μορφή και περιεχόμενο είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, σε σημείο που είναι εξαιρετικά απίθανο να μπορεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο. Στην περίπτωσή όμως του Ταρτούφου δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Ο Μολιέρος δεν έγραψε ποίημα, έγραψε θεατρικό έργο σε στίχους όπως θα μπορούσε να το έχει γράψει σε πρόζα. Στόχος του ήταν να κάνει το πορτρέτο του υποκριτή και του ανυπόφορου, για την ευπιστία και το πείσμα του, θεοφοβούμενου. Όλα αυτά, καθώς και η πλοκή του έργου, θα μπορούσαν κάλλιστα να υπάρξουν και χωρίς στίχο.

Μολιέρος (Συγγραφέας)

1622-1673. Ο Ζαν-Μπατίστ Ποκλέν, γιος του Ζαν Ποκλέν και της Μαρί Κρεσσέ, γεννιέται το 1622. Σπουδάζει νομικά στην Ορλεάνη, ενώ το 1643 έχοντας ήδη συνδεθεί με την ηθοποιό Μαντλέν Μπεζάρ, συγκροτεί μαζί της τον θίασο “L’Illustre Theatre”. Με το ψευδώνυμο Μολιέρος, διευθύνει τον θίασο, ο οποίος εγκαθίσταται στο Παρίσι. Ο θίασος περιοδεύει για δεκατρία χρόνια, ως το 1645. Το 1655 έχουμε την παράσταση της πρώτης σωζόμενης κωμωδίας του Μολιέρου “Ο ασυλλόγιστος στη Λυών”, με τον Μολιέρο στο ρόλο του Μασκαρίλλου. Το 1656 παρουσιάζεται το “Ερωτικό πείσμα”. Το 1658 ο θίασος μετονομάζεται σε “Θίασο του Κυρίου”. Η επιτυχία της φάρσας “Ο ερωτευμένος γιατρός” είναι τέτοια ώστε του παραχωρείται το θέατρο του Πετί Μπουρμπόν. Επόμενη επιτυχία του θιάσου είναι “Οι ψευτοσπουδαίες”, το 1659. Το 1660 παρουσιάζεται ο “Σγαναρέλος ή Ο κατά φαντασίαν κερατάς”. Ακολουθεί με μεγάλη επιτυχία το έργο “Σχολείο γυναικών”, ενώ στη λογοτεχνική διαμάχη που ξεσπά γύρω από το έργο, ο Μολιέρος απαντά με την Κριτική του “Σχολείου γυναικών” και με τον “Αυτοσχεδιασμό των Βερσαλλιών”. Το 1664 δίνεται η πρεμιέρα της κωμωδίας “Γάμος με το στανιό” ενώ στις 12 Μαΐου παρουσιάζονται οι τρεις πρώτες πράξεις του “Ταρτούφου”. Ο βασιλιάς απαγορεύει αμέσως το ανέβασμα του “Ταρτούφου” στο Παρίσι. Το 1665 δίνεται η πρεμιέρα του “Δον Ζουάν” που, παρά την επιτυχία του, κατεβαίνει μετά από 20 παραστάσεις. Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ δίνει στον θίασο του Μολιέρου τον τίτλο του “Θιάσου του Βασιλιά” και 6000 λίβρες χορηγία. Ακολουθούν τα έργα “Γιατρός με το στανιό” και “Μισάνθρωπος”. Το 1667 ακολουθεί η δεύτερη εκδοχή του “Ταρτούφου”, παρουσιάζεται στις 5 Αυγούστου και απαγορεύεται την επομένη. Το 1668 ανεβαίνουν ο “Ζωρζ Νταντέν” και “Ο φιλάργυρος”. Το 1669 ο Μολιέρος επιστρέφει στον “Ταρτούφο” για μια τρίτη διασκευή, το έργο παίρνει έγκριση και γνωρίζει θριαμβευτική επιτυχία. Το 1670 ανεβαίνει “Ο αρχοντοχωριάτης”. Σειρά έχουν “Οι κατεργαριές του Σκαπίνου” το 1671 καθώς και “Οι σοφολογιότατες” το 1672. Στις 10 Φεβρουαρίου δίνεται η πρεμιέρα του έργου “Ο κατά φαντασίαν ασθενής”, με τον Μολιέρο στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Αργκάν. Κατά τη διάρκεια της τέταρτης παράστασης ο Μολιέρος νιώθει μεγάλη αδιαθεσία, μεταφέρεται στο σπίτι του και εκεί αφήνει την τελευταία του πνοή.

 

Άρης Αλεξάκης (Μεταφραστής)