Πήραμε τις ζωές μας πίσω; – Μια ανθρωπολογική μελέτη για τον (μετα)πανδημικό λόγο στην Ελλάδα

Σε ένα τοπίο διαδοχικών “εγκλεισμών” στον οίκο (lockdown) και με τη μονοφωνία της “ιατρικής αυθεντίας” να μας καλεί διαρκώς να θυσιαστούμε για να “πάρουμε τις ζωές μας πίσω”, διενεργήσαμε μια πολυτοπική έρευνα ανθρωπολογικής προσέγγισης. Από την πλευρά της ανθρωπολογίας της υγείας και των κριτικών σπουδών αναπηρίας, διασχίσαμε διεπιστημονικά διαφορετικούς εθνογραφικούς τόπους, συνομιλήσαμε σε μια περίοδο τριών ετών (2020-2023) με διαφορετικά υποκείμενα από το δημόσιο και ιδιωτικό πεδίο της υγείας, της δημόσιας εκπαίδευσης, των δομών αναπηρίας, των δομών απεξάρτησης και των κέντρων υποδοχής προσφύγων, και συλλέξαμε αφηγήσεις από ασθενείς σε κλινικές νοσηλείας Covid-19. Στόχος ήταν να επανεφεύρουμε την εγγύτητα σε ένα ακραίο καθεστώς “κοινωνικής αποστασιοποίησης” με μια πυκνή περιγραφή και ερμηνεία των πληθυντικών μαρτυριών και ενός πλούσιου αρχειακού υλικού, έτσι ώστε να θέσουμε ερωτήματα και προβληματισμούς, πέρα από την προφάνεια και την ηγεμονία των “ειδικών”. Σε αυτή τη μεταπανδημική εποχή, όπου το πρόθεμα “μετά” δεν υποδηλώνει το τέλος αλλά το ότι είμαστε ακόμα “υπό την επήρεια” αυτής της συνθήκης, αναδύονται ζητήματα σχετικά με το πώς οι “κρίσεις” (υγειονομική, κλιματική και όποια επόμενη) εργαλειοποιούνται και διαδέχονται ακατάπαυστα η μία την άλλη. Ειδικά όταν στο όνομά τους δύνανται να εγκαθιδρυθούν νέες υποχρεωτικότητες, νέες απαγορεύσεις, νέοι εγκλεισμοί, νέα τηλεζωή και ψηφιακοί μετασχηματισμοί, νέες διακρίσεις και νέες συνθήκες κοινωνικής οδύνης και συλλογικού τραύματος. Κι αν η λεγόμενη πανδημία ήταν μια “κατάσταση εξαίρεσης”, η οποία μονιμοποίησε νέες “καταστάσεις εξοικείωσης” με νέα καθεστώτα πειθάρχησης και κοινωνικού ελέγχου, μένει, μέσα από αυτή την έρευνα, να αφήσουμε ανοιχτό το ερώτημα: “Πήραμε τις ζωές μας πίσω”;

Έρη Σαμικού (Συγγραφέας)

Η Έρη Σαμικού έλαβε το διδακτορικό της δίπλωμα το 2014 από το Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πάντειου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Σπουδών με θέμα Η Γραφειοκρατικοποίηση του Πόνου. Το Παράδειγμα μιας Δημόσιας Υπηρεσίας στην Ελλάδα. Οι προπτυχιακές της σπουδές ήταν στην Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, όπου ολοκλήρωσε και τις μεταπτυχιακές σπουδές της στον τομέα της Ανθρωπολογίας της Υγείας. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με ανακοινώσεις. Κείμενά της έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους και άρθρα της σε εφημερίδες και διαδικτυακούς τόπους, σχετικά με θέματα ψηφιοποίησης προσωπικών δεδομένων υγείας, ιατρικής γραφειοκρατίας και παραγωγής συνθηκών κοινωνικής οδύνης, καθώς επίσης διερευνά ζητήματα γύρω από την πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας. Επιπλέον, έχει αρθρογραφήσει αναφορικά με θέματα διακρίσεων και στιγματισμού στα συμφραζόμενα της «επιδημίας Ebola». Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

(Πηγή: “Εκδόσεις Αλήστου Μνήμης”, 2023)

 

Λάζαρος Τεντόμας (Συγγραφέας)

Ο Λάζαρος Τεντόμας διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Πάντειου Πανεπιστημίου τα αντικείμενα Αναπηρία και Κοινωνική Πολιτική, Αναπηρία και Εκπαίδευση, Διδακτική των Κοινωνικών Επιστημών, και Σώμα και Κοινωνική Πολιτική. Παράλληλα, διδάσκει στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Ειδική Αγωγή του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το υποχρεωτικό διεπιστημονικό σεμινάριο Σώμα, Ασθένεια και Κοινωνικός Αποκλεισμός στις Σύγχρονες Βιοπολιτικές Κοινωνίες. Το ακαδημαϊκό έτος 2020-21 δίδαξε ως Εντεταλμένος Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πάντειου Πανεπιστημίου. Από το 2017 μέχρι το 2020 υπήρξε μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Πάντειου Πανεπιστημίου. Έχει διδάξει για είκοσι χρόνια στην ειδική και στη γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πάντειου Πανεπιστημίου και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα των Σπουδών Αναπηρίας στο University of Leeds (UK). Οι προπτυχιακές του σπουδές ήταν στην Κοινωνική Πολιτική και στην Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Το 2017 κυκλοφόρησε η μονογραφία του Παιδιά Εξωτικά, Παιδιά Οικόσιτα: Μια ανθρωπολογική μελέτη της αναπηρίας και της ειδικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα (Redmarks), και το 2020 η μονογραφία του Ελπίδες και Υποψίες για το Παρελθόν και το Μέλλον της Αναπηρίας στη Μεταπολιτευτική Ελλάδα (Redmarks). Κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε συλλογικούς τόμους και σε ξένα και ελληνικά επιστημονικά περιοδικά. Με ανακοινώσεις του έχει συμμετάσχει σε συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

(Πηγή: “Εκδόσεις Αλήστου Μνήμης”, 2023)