Παιχνίδια τύχης και στρατηγικής – Η θεωρία παιγνίων, τα μαθηματικά της ζωής και η διαχείριση του ρίσκου

Πώς μπορούμε να καταλάβουμε το αληθινό πρόσωπο κάποιου εύκολα και γρήγορα; Πώς θα αποφύγουμε την ήττα αν υποψιαστούμε ότι ο «κολλητός» μας είναι έτοιμος να μας προδώσει προκειμένου να απολαύσει τα οφέλη της νίκης του; Όταν παίζουμε χαρτιά ή τάβλι, όταν ρίχνουμε ζάρια, όταν ποντάρουμε στη ρουλέτα, όταν στοιχηματίζουμε στη λοταρία, όταν «ανεβάζουμε» την προσφορά μας σε μια δημοπρασία, όταν παζαρεύουμε σε μια αγοραπωλησία, όταν, ως χώρα, καταστρώνουμε στρατηγική εμβολιασμού, όταν, γενικώς, παίζουμε ένα παιχνίδι τύχης, πάντα κάτι κρυφό ξεφεύγει. Ίσως όχι από τα πρώτα λεπτά, αλλά σταδιακά. Μια νικηφόρα ζαριά, ένα κακό φύλλο, μια λάθος πληροφορία, μια αποτυχημένη συνεργασία,… κι αυτό που σχεδιάζουμε, βαθιά μέσα μας, βγαίνει στην επιφάνεια. Μια παθιασμένη αντίδραση, μια λάθος κίνηση, και η στρατηγική αποκαλύπτεται. H θεωρία παιγνίων –η οποία προέρχεται από τη μελέτη των πιθανοτήτων στα παιχνίδια τύχης– άρχισε, σύντομα, να εφαρμόζεται και στις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις: ποια είναι η καλύτερη στρατηγική που θα μπορούσες να χαράξεις για να «κερδίσεις στη ζωή» (όποιο παιχνίδι κι αν παίζεις); Οι μαθηματικές τεχνικές της θεωρίας παιγνίων εμφανίζονται, με διάφορους βαθμούς «σοφίας», όταν –αντιμετωπίζοντας «συμπαίκτες»– καταστρώνουμε στρατηγικές με σκοπό είτε να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη είτε να ελαχιστοποιήσουμε τις απώλειές μας – από το προσωπικό συμφέρον μέχρι την παγκόσμια οικονομία,… ακόμη και κατά τον σχεδιασμό ενός πυρηνικού πολέμου. Ο Μπράιαν Κλεγκ εμβαθύνει στην πολύχρωμη ιστορία και τα σημαντικά ευρήματα της θεωρίας παιγνίων, και δείχνει τι μπορούμε να μάθουμε από αυτό το, συχνά, παρεξηγημένο πεδίο μελέτης.

Brian Clegg (Συγγραφέας)

Γεννημένος στο Ρότσντεϊλ (Λάνκασιρ) της Αγγλίας, ο Μπράιαν Κλεγκ φοίτησε στο Γυμνάσιο του Μάντσεστερ και στη συνέχεια σπούδασε Φυσικές Επιστήμες (με εξειδίκευση στην πειραματική φυσική) στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Μετά την αποφοίτησή του, πέρασε ένα χρόνο στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ όπου απέκτησε δεύτερο μεταπτυχιακό στην Επιχειρησιακή Έρευνα και στις μεθόδους λήψης αποφάσεων, έναν διεπιστημονικό κλάδο που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου με σκοπό την εφαρμογή των μαθηματικών και των πιθανοτήτων στα επιχειρησιακά σχέδια του πολέμου. Έκτοτε, εφαρμόστηκε ευρέως στην επίλυση κάθε είδους επιχειρηματικών προβλημάτων.
Μόλις ολοκλήρωσε την εργασία του στο Λάνκαστερ, εντάχθηκε στο επιστημονικό προσωπικό της British Airways, όπου εκεί σχημάτισε ένα νέο τμήμα επιφορτισμένο με την ανάπτυξη λύσεων υψηλής τεχνολογίας για τη συγκεκριμένη αεροπορική εταιρεία. Η έμφαση που έδωσε στην καινοτομία οδήγησε στη συνεργασία με τον γκουρού της δημιουργικότητας Dr. Edward de Bono. Το 1994 παραιτήθηκε από την British Airways με σκοπό να ιδρύσει μια εταιρεία συμβούλων δημιουργικότητας, αντικείμενο της οποίας ήταν η παράδοση μαθημάτων για την ανάπτυξη ιδεών και την επίλυση επιχειρηματικών προβλημάτων. Στους πελάτες της εταιρείας του περιλαμβάνονται το BBC, το Met Office, η Sony, η GlaxoSmithKline, το Trea-sury, η Royal Bank of Scotland και πολλοί άλλοι.
Ο Μπράιαν ασχολείται επίσης με τη συγγραφή επιστημονικών βιβλίων για το ευρύ αναγνωστικό κοινό, με θέματα που εκτείνονται από τη αστροφυσική και τα μαθηματικά μέχρι τις χρονομηχανές και την Τεχνητή Νοημοσύνη. Αρθρογραφεί τακτικά σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά, συμπεριλαμβανομένων των Nature, BBC Focus, BBC History, Good Housekeeping, The Times, The Observer, Playboy, The Wall Street Journal και Physics World.
Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, όπως γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, πορτογαλικά, κινέζικα, ιαπωνικά, πολωνικά, τουρκικά, νορβηγικά, ινδονησιακά και ελληνικά. Ο Μπράιαν Κλεγκ δίνει διαλέξεις στο Βασιλικό Ινστιτούτο του Λονδίνου και μετέχει ως ομιλητής σε εκδηλώσεις με επιστημονικά θέματα που διοργανώνονται από τα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Κέιμπριτζ. Επίσης, παρευρίσκεται πάντοτε και μετέχει ενεργά στο Φεστιβάλ Επιστημών του Τσέλτενχαμ. Συνεισφέρει σε ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα και είναι τακτικός ομιλητής –με αξιοσημείωτη δημοφιλία– στα σχολεία. Ο Μπράιαν είναι Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας Τεχνών, Μέλος του Ινστιτούτου Φυσικής και Μέλος του Βασιλικού Λογοτεχνικού Ταμείου στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ.

 

Μιχάλης Λαλιώτης (Μεταφραστής)