Παλιός κήπος. Παλιά αγάπη

Η Τεζέρ Οζλού κατάφερε στη σύντομη ζωή της (1943-1986) να δημιουργήσει ένα έργο που άφησε ανεξίτηλη σφραγίδα στα τουρκικά γράμματα και μια ανεπανάληπτη γυναικεία φωνή. «Στήνει τις ιστορίες της όχι τόσο για να πει όσο για “να μην πει” κάποια πράγματα», γράφει γι’ αυτήν ο Τούρκος ποιητής Γκιουβέν Τουράν. Τα διηγήματα της συλλογής αυτής, συνομιλούν κατά κάποιον τρόπο και με τα μυθιστορήματά της. Χωρίς να αποτελούν επαναλήψεις, τα μεν για τα δε, είναι τα διηγήματα αυτά σαν παράθυρα που ανοίγουν προσφέροντας ένα κομμάτι θέας στον κόσμο της συγγραφέως. Στο έργο της Τεζέρ Οζλού ο δεσμός με τον τόπο, τη μητέρα γη και τη μητρική γλώσσα είναι εμφανής. Λέει σε ένα κείμενό της: «Εγώ δεν είμαι της μάνας και του πατέρα μου, είμαι ένα άγριο χόρτο που φύτρωσε σε κάποιο οροπέδιο της Ανατολής». Και όντως γεννήθηκε σε μια επαρχιακή κωμόπολη της τουρκικής ενδοχώρας. Ωστόσο φαίνεται επίσης ξεκάθαρα στα κείμενά της πως έχει φύγει μακριά από οτιδήποτε «ντόπιο», ανατολίτικο, βλέπε πατριαρχικό, και συνομιλεί με τον αναγνώστη σαν μια άνθρωπος του κόσμου, καθόλου παραμυθιασμένη με τα εθνικά χρώματα, μιλάει μόνο με τη φωνή του αυθεντικού ανθρώπινου βιώματος που ορίζεται από την προσωπική αλήθεια. «Γράφω για να λογαριαστώ με τη ζωή και τον θάνατο». Τεζέρ Οζλού

Tezer Ozlu (Συγγραφέας)

Η Τεζέρ Οζλού (Tezer Özlü) γεννήθηκε στην κωμόπολη Σίμαβ της Κιουτάχειας το 1943. Λόγω της εργασίας των γονέων της που ήταν εκπαιδευτικοί, ο πατέρας και νομικός, πέρασε τα παιδικά της χρόνια σε μικρές επαρχιακές πόλεις της Τουρκίας, στην κεντροδυτική ενδοχώρα. Τελείωσε το Δημοτικό σχολείο στην Ισταμπούλ/Κωσταντινούπολη και συνέχισε στο Αυστριακό Γυμνάσιο Θηλέων της ίδιας πόλης. Έζησε στην Άγκυρα, την Ισταμπούλ, το Παρίσι, το Βερολίνο, τη Ζυρίχη. Από τα 23 μέχρι τα 28 της χρόνια βίωσε μέσα στο σύστημα ψυχικής υγείας οδυνηρές ψυχιατρικές μεθόδους. Εργάστηκε ως μεταφράστρια σε ιδιωτικές εταιρίες και δημόσιους φορείς, ωστόσο έκανε και διάφορες άλλες δουλειές όπως ηθοποιός θεάτρου, ραδιοφωνική παραγωγός, επιμελήτρια καλλιτεχνικών προγραμμάτων. Μετέφρασε στα τουρκικά Φραντς Κάφκα, Χάινριχ Μπελ, Γκούσταβ Μέιριγκ, Χανς Μάγκνους Έντσεσμπέργκερ, Πέτερ Ρούμπκοπφ, Χίλντε Ντόμιν, Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Δημοσίευσε το πρώτο διήγημά της το 1963. Το έργο της Ταξίδι στην άκρη της ζωής (Yaşamın ucuna yolculuk, 1984), το οποίο έγραψε αρχικά στα γερμανικά και στη συνέχεια στα τουρκικά, απέσπασε στη Γερμανία το λογοτεχνικό βραβείο Marburg 1983. Το βιβλίο αυτό έχει μεταφραστεί και στα γαλλικά (2014). Τα περισσότερα βιβλία της εκδόθηκαν μετά τον θάνατό της, από καρκίνο, που τη βρήκε νωρίς. Το μυθιστόρημά της Οι κρύες παιδικές νύχτες (Çocukluğun soğuk geceleri, 1980) μεταφράστηκε σε αρκετές ευρωπαϊκές γλώσσες όπως και στα ελληνικά (μετάφραση Αλκμήνη Διαμαντοπούλου, εκδόσεις Ροδαμός, Αθήνα 1990, εξαντλημένο). Η Τεζέρ Οζλού πέθανε το 1986. Έχει αφήσει μία κόρη.

(Πηγή: “Εκδόσεις Τσουκάτου”, 2023)

 

Νίκη Σταυρίδη (Μεταφραστής)

Η Νίκη Σταυρίδη γεννήθηκε στην Κωσταντινούπολη το 1954. Tο 1979 ήρθε στην Αθήνα. Έχει ζήσει κάποια χρόνια στη Μυτιλήνη και στη Βενετία. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στην Κωσταντινούπολη και Κοινωνική Ανθρωπολογία στη Μυτιλήνη. Μεταφράζει από και προς τα τουρκικά, από τα αγγλικά και τα ιταλικά. Συμμετείχε για χρόνια σε ομάδες του αυτόνομου γυναικείου κινήματος.