Παραλήρημα για δυο

Παρότι συμπληρώνονται φέτος εξήντα χρόνια από τη συγγραφή του έργου Παραλήρημα για δυο του Ευγένιου Ιονέσκο, αυτό παραμένει πιο επίκαιρο από ποτέ. Μια εξοργισμένη κοινωνία που βρίσκει διέξοδο σε βίαιες πράξεις, οι δυσκολίες των ανθρώπινων σχέσεων, η απάθεια απέναντι στη βιαιότητα με την οποία ερχόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι, η εμπειρία του εγκλεισμού, η διάχυτη πολεμική κατάσταση είναι ορισμένα από τα χαρακτηριστικά αλλά και τα μηνύματα του έργου. Ένα ζευγάρι ζει απομονωμένο στο διαμέρισμά του, καθώς έξω επικρατεί πολεμική ατμόσφαιρα. Επηρεασμένο από τη φθορά του χρόνου, καβγαδίζει συνεχώς και ανταγωνίζεται στο ποιος έχει δίκιο. Κι ενώ ο πόλεμος είναι μια καλή δικαιολογία για να μένουν σε αδράνεια και παραίτηση από τη ζωή, η ειρήνη που έρχεται απρόσμενα στο τέλος τούς πανικοβάλλει. Τι θα απογίνουν τώρα που θα λείψει η δικαιολογία του πολέμου; Κι όλα όπως τελειώνουν, έτσι ξαναρχίζουν… Όπως αναφέρει και ο Κ. Γεωργουσόπουλος στο Επίμετρο της έκδοσης, «το παράλογο στον Ιονέσκο δεν ενυπάρχει στα πράγματα, εισβάλλει, πολλές φορές μηχανικά, αναίτια ή τεχνητά. Παρεμβάλλει σε έναν μηχανισμό ένα ξένο στοιχείο και παρατηρεί τον τρόπο που θα αντιδράσει. Γι’ αυτό πολλές φορές το παράλογο του Ιονέσκο ταυτίζεται και σταθμεύει στο παράδοξο».

Eugene Ionesco (Συγγραφέας)

Ο Ευγένιος Ιονέσκο γεννήθηκε στη Σλάτινα της Ρουμανίας το 1909 από Ρουμάνο πατέρα και Γαλλίδα μητέρα. Από το 1942, θα εγκατασταθεί μόνιμα στη Γαλλία όπου θα γνωρίσει την παγκόσμια αναγνώριση. Τα πρώτα του έργα “Η Φαλακρή Τραγουδίστρια” (1950),”Το Μάθημα” (1951), “Οι Καρέκλες” (1953), “Ο Αμεδαίος ή πώς να το ξεφορτωθείτε” (1954), “Ο Ιάκωβος ή η Υποταγή” (1955) σηματοδοτούν την εμφάνιση του Θεάτρου του Παραλόγου. Απαλλαγμένα από όλα τα τεχνάσματα της ψυχολογίας και της θεατρικότητας, χαρακτηρίζονται προκλητικά, κριτικά, επαναστατικά. Οι θεατρικοί κώδικες καταστρατηγούνται, η αριστοτελική λογική ανατρέπεται, η επικοινωνιακή δύναμη της γλώσσας αμφισβητείται με αποτέλεσμα να επικρατεί ασάφεια και πολλαπλότητα ερμηνειών. Στα έργα αυτά αφθονούν τα λεκτικά παιχνίδια, ο ξέφρενος ρυθμός, ο πολλαπλασιασμός των αντικειμένων, το γκροτέσκο, τα οποία υποκρύπτουν τις αδυναμίες του ανθρώπου, τα βαθύτερα ένστικτά του, τις αγωνίες του. Μετά το 1958, τα έργα του Ιονέσκο κερδίζουν σε σαφήνεια και βάθος καθώς περιορίζεται η φαντασία και το ονειρικό στοιχείο. Αυτό που απασχολεί περισσότερο το συγγραφέα είναι η τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι παραλογισμοί και το γκροτέσκο παραχωρούν τη θέση τους σε έργα όπως “Ο Βασιλιάς πεθαίνει” (1962), “Η Δίψα και η Πείνα” (1965), “Τα Παιχνίδια Σφαγής” (1970), όπου επικρατούν μεταφυσικοί προβληματισμοί και απαισιοδοξία. Παράλληλα, η πολιτική, με την ευρεία έννοια του όρου, παρέχει στον Ιονέσκο τη δυνατότητα να γράψει έργα όπως “Ο Ρινόκερος” (1960), “Ο Μακμπέττ” (1972) , “Ο Μαξιμιλιέν Κόλμπ” (1980) με θέματα την αντίσταση στο φανατισμό, το καταστρεπτικό πάθος της εξουσίας αλλά και την αναγκαιότητα ελευθερίας σκέψης και δράσης ως υπέρτατα αγαθά.

 

Μαριλένα Κοντογουλίδου (Μεταφραστής)