Πεπλεγμένες νομικές υποθέσεις

«Ο Λάιμπνιτς είναι επικίνδυνος». Φρίντριχ Νίτσε Με τη διδακτορική διατριβή του, ο Λάιμπνιτς αναμορφώνει τη νομική επιστήμη ως διεπιστημονικό πεδίο των ανθρωπίνων σχέσεων. Η νομική παύει να αποτελεί ένα κλειστό σύστημα γνώσης και πρακτικής των επαγγελματιών που την εξασκούν, αλλά θεμελιώνεται μαζί με άλλους τομείς της γνώσης. Ο Λάιμπνιτς αποπειράται να μετασχηματίσει όλο το δίκαιο όπως έχει παραδοθεί μέχρι τις μέρες του, ερευνώντας την έννοια της πολυπλοκότητας και λήψης αποφάσεων των νομικών υποθέσεων στο δίκαιο της Αρχαίας Ελλάδας, στο Ρωμαϊκό Δίκαιο, στον Ιουστινιάνειο Κώδικα, στο μεσαιωνικό Κανονικό Δίκαιο, μέχρι τους συγχρόνους του Αστικούς Κώδικες των ευρωπαϊκών φεουδαρχικών επικρατειών και αυτοκρατοριών. Διερευνά την έννοια της νομικής πολυπλοκότητας προσφεύγοντας σε έναν ιστορικό και διεπιστημονικό τρόπο εξέτασης των νομικών εννοιών-όρων. Όπως δείχνεται στην ελληνική εισαγωγή, το μοντέλο νομικής πολυπλοκότητας του Λάιμπνιτς συνδυάζει σύγχρονες μεθόδους γνώσης, καταδεικνύοντας την εξαιρετική ευρυμάθειά του στην ιστορική εξέταση των επιστημονικών εννοιών. Τα τυχόν αδιέξοδα των πεπλεγμένων υποθέσεων του Aστικού Δικαίου μπορούν να επιλύονται κατά τον Λάιμπνιτς με προσφυγή στο Φυσικό Δίκαιο και στο Διεθνές Δίκαιο, ενώ η μέχρι τότε άποψη των νομικών ήταν τέτοιες υποθέσεις, είτε να κηρύσσονται ανεπίλυτες, είτε να επαφίενται στη διακριτική ευχέρεια των δικαστών. Η μέθοδος επινόησης-καινοτομίας που ακολουθεί υπερβαίνει το «Γεωμετρικό πνεύμα των νόμων» («L’Esprit géométrique des lois»). Δεν αρκείται σε αριθμητικές ή γεωμετρικές αναλογίες αλλά πηγαίνει βαθύτερα σε θέματα συνδυαστικής υπολογισιμότητας, διάταξης, θεωρίας κόμπων, ενώ συναντούμε ήδη σε αυτό το έργο τη συσχέτιση Νομικής και Πληροφορικής ή Κυβερνητικής που αναδύεται στις μέρες μας. Με αυτή την εργασία τίθενται τα θεμέλια του προγράμματος έρευνας της νομικής πολυπλοκότητας σε όλες τις πτυχές της, κάτι που θα απασχολεί τον Λάιμπνιτς μέχρι το τέλος της ζωής του, συνειδητοποιώντας τόσο ο ίδιος, όσο και εμείς σήμερα, πόσο περίπλοκο είναι. Ο ίδιος ήταν αισιόδοξος, θεωρώντας ότι κάθε πεπλεγμένη νομική υπόθεση μπορεί να επιλυθεί.

Gottfried Wilhelm Leibniz (Συγγραφέας)

Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716). Γεννήθηκε στη Λειψία και πέθανε στο Αννόβερο, ήταν ένα από τα σημαντικότερα οικουμενικά πνεύματα του παγκόσμιου πολιτισμού. Σπούδασε νομικά και αρχικά, απορρίπτοντας μια ακαδημαϊκή καριέρα, εργάστηκε στην υπηρεσία του πρίγκιπα στο Μάιντς (Μαγεντία) και από το 1776 ως βιβλιοθηκάριος στην Αυλή του δούκα του Αννοβέρου. Στη διάρκεια παραμονής του στο Παρίσι και στο Λονδίνο στα έτη 1672-1676 ως διπλωματικός εκπρόσωπος, μελέτησε τα Μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες της εποχής του.
Ο Λάιμπνιτς διατύπωσε φιλοσοφικές θεωρίες με στόχο να συμφιλιώσει τη θρησκεία με τη φιλοσοφία και τις φυσικές επιστήμες και γενικότερα να διευθετήσει φιλοσοφικές αντιφάσεις. Π.χ. ένα αίτιο δεν μπορεί να έχει την ίδια φύση με τη δράση που προκαλεί, οπότε ο θεός βρίσκεται έξω από την αιτιοκρατική εξάρτηση αίτιο-δράση και όχι ως πρώτο αίτιο αυτής της αλυσίδας. Διατύπωσε σημαντικά στοιχεία της Θεωρίας της Αιτιολογίας, εγκαινιάζοντας την ιστορία της Μαθηματικής Λογικής που διατυπώθηκε αργότερα σε αυστηρή μορφή από τον Ράσελ. Τα άπαντα του Λάιμπνιτς περιλαμβάνουν, αφενός περί τις 15.000 επιστολές, τις οποίες αντάλλαξε ο μεγάλος φιλόσοφος και ερευνητής με εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής του και αφετέρου ένα μεγάλο αριθμό από βιβλία και επιστημονικές δημοσιεύσεις. Σ’ όλη του την πορεία αγωνιζόταν για την επανένωση τής προτεσταντικής και της καθολικής εκκλησίας και για τη διάδοση τών θετικών επιστημών με την ίδρυση κατάλληλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Το 1684 δημοσίευσε τις “Αρχές του διαφορικού λογισμού”, ερχόμενος έτσι σε σύγκρουση με τον Νεύτωνα, ο οποίος διεκδικούσε την πατρότητα αυτών των ιδεών. Το 1693 ακολούθησε η εισαγωγή από τον Λάιμπνιτς της έννοιας της ορίζουσας στα Μαθηματικά και η ανάπτυξη τού δυαδικού συστήματος με τα ψηφία 0 και 1. Εκτός από φιλόσοφος και μαθηματικός, ο Λάιμπνιτς ήταν επίσης φυσιοδίφης και τεχνικός. Το 1673 κατασκεύασε μία αριθμομηχανή, η οποία βρίσκεται σήμερα σε τεχνικό μουσείο της Γερμανίας.

 

Φωτεινή-Ηλέκτρα Χριστακοπούλου (Μεταφραστής)