Περίπατοι με την “Τζιοκόντα” της Αρσινόης στον μικρόκοσμο του διαστελλόμενου σύμπαντος

Το μυθιστόρημα παρακολουθεί τους ήρωές του, που έρχονται για να εγκατασταθούν και να ζήσουν σε ένα νησί του Ιονίου την εποχή του Μεσοπολέμου, φέρνοντας μαζί τους εμπειρίες από τις χαμένες πατρίδες του Πόντου, την Αγγλία της βιομηχανικής επανάστασης , τη Γαλλία του Λαϊκού Μετώπου και την Ισπανία του εμφύλιου πολέμου. Οι ξενοφερμένοι συναγελάζονται με τη ντόπια κοινωνία του νησιού, ιδιαίτερα με δύο οικογένειες καλοστεκούμενων εμπόρων, ανθρώπων που εκτιμούν τα γράμματα και τη μόρφωση. Μέσα από αυτά τα νέα πρόσωπα, το γίγνεσθαι της ευρωπαϊκής επιστήμης και οι νέες κοινωνικές ιδέες φτάνουν στον Νίκο, τον Λουκά και τον Γιωργάκη, νεαρά γυμνασιόπαιδα, και από εκεί διαδίδονται στα μαστορόπουλα και στους νεαρούς μαθητευόμενους στα εμπορικά της Χώρας. Από εκεί και πέρα οι συμπτώσεις διαταράσσουν την παγωμάρα που έχει επιβάλλει η μεταξική δικτατορία. Η περιέργεια των μικρών ηρώων του μυθιστορήματος για τις θεωρίες του Αϊνστάιν συναντά την ανεπάρκεια του καθηγητή τους και -συνοδευόμενη από την ιδεολογική εμπάθεια θαυμαστών του φασισμού – καταλήγει σε γεγονότα που συγκλονίζουν την Χώρα, ολόκληρο το νησί αλλά αυτήν ακόμα τη Βασιλική Χωροφυλακή. Ωστόσο, η μικρή κοινωνία του νησιού διαθέτει ένα πανίσχυρο όπλο: το χιούμορ και την σάτιρα. Αυτό που η Αρσινόη, με την αγράμματη σοφία της, ανήγαγε σε υπερβατικό ον: στην «Τζιοκόντα» της Αρσινόης. Η «Τζιοκόντα», λοιπόν, αναλαμβάνει να κατατροπώσει τη μεταξική αυθαιρεσία με το εμβατήριο «Ταβλω-Τίβλω οβριακή» που συνθέτει η πιτσιρικαρία της γειτονιάς. Αλλά η «Τζιοκόντα» δεν είναι μόνη της. Την συντροφεύει η Ρουμπίνα, η οποία πέραν από ηγουμένη της μονής της Παναγίας Υπερμάχου Στρατηγού είναι και αστρονόμος, με δικό της τηλεσκόπιο στον πύργο της μονής που ηγουμενεύει. Κυκλοθυμική και αυταρχική, άκρως συναισθηματική και ιδιοφυής παρακολουθεί τις σύγχρονες εξελίξεις στην επιστήμη. Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον θέλει να περισώσει την μεσαιωνική οικογενειακή της ιστορία. Με διπλωματία, φοβέρες και παρακάλια προσπαθεί να πείσει την Ελένη, την Γαλλίδα ανιψιά της, να ερευνήσει την συμβολή των προγόνων τους στην αστρονομία, ακολουθώντας την εξέλιξη των ιδεών από το ηλιοκεντρικό σύστημα του Κοπέρνικου μέχρι την θεωρία της μεγάλης έκρηξης και του διαστελλόμενου Σύμπαντος. Παράλληλα, έχει το νου της να την προστατέψει από τον γυναικοκατακτητή Μηχανοδιάολο, ο οποίος ακολουθεί την Ελένη για να τον διαφωτίσει για τις νέες κβαντικές ιδέες, αλλά καταλήγει να την ερωτευτεί. Ωστόσο, το φασιστικό παρακράτος θέλει να εκδικηθεί το φιάσκο που υπέστη από την πιτσιρικαρία και θέτει στο στόχαστρο τον Νίκο. Ο θεόμουρλος, εκδοροσφαγέας Ναδάλες του Τεντέσκου και τα τσιράκια του στήνουν καρτέρι για να χαρακώσουν (φρεζάρουν) το πρόσωπο του νεαρού, αλλά επεμβαίνουν ο Μηχανοδιάολος και ο πρίγκιπας του τζόγου και της σωματεμπορίας, Νιόνιος Μπόντης, που τους χαλάνε τα σχέδια. Από εκεί και πέρα επεμβαίνει η «Τζιοκόντα» και η ίδια η Αρσινόη για να λύσουν με τραγελαφικό τρόπο τα προβλήματα που ανακύπτουν. Παρακολουθούμε τους ήρωες να πετάνε σε υπερβατικούς αιθέρες της επιστήμης και της φιλοσοφίας και ύστερα να κολυμπάνε στα κύματα της ιστορίας του μεσοπολέμου που τους παρασέρνει στη φρίκη του πολέμου που έρχεται, με μόνη παρηγοριά το ασίγαστο γέλιο της «Τζιοκόντας».

Σπύρος Τζαμαρίας (Συγγραφέας)