Περλέφτερ. Η ιστορία ενός αστού

Στο ανολοκλήρωτο αυτό μυθιστόρημα ο Ροτ σχεδιάζει το πορτραίτο ενός καιροσκόπου αστού, μικροπρεπούς, τσιγκούνη και υποκριτή, ενός από αυτούς που η συμπεριφορά τους συστήνει το σώμα του ναζισμού. ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΣΠΑΝΙΟ ΝΑ ΒΡΙΣΚΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ανέκδοτα έργα μεγάλων συγγραφέων που έχουν πεθάνει, όπως και κείμενα μεγάλων συγγραφέων που δεν έχουν ακόμη μεταφραστεί. Τα δύο αυτά στοιχεία συνδυάζονται στον παρόντα τόμο με το ημιτελές μυθιστόρημα Περλέφτερ του Γιόζεφ Ροτ, το οποίο ανακαλύφθηκε το 1978, σχεδόν σαράντα χρόνια μετά το θάνατό του, σε μια κούτα που γλίτωσε από την κατάσχεση των γραπτών του από τους Ναζί στον εκδοτικό οίκο Κίπενχώυερ στη Λειψία, όπου ο Ροτ τα είχε εναποθέσει για φύλαξη όταν έφυγε εσπευσμένα στο Παρίσι τη μέρα που ο Χίτλερ κατέλαβε την εξουσία το 1933. Η σημασία αυτού του ημιτελούς έργου, που εμπλουτίζει το corpus ενός από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους του 20ου αιώνα, είναι προφανής. Το Περλέφτερ, η ιστορία ενός αστού είναι το εκθαμβωτικό πορτραίτο ενός κομφορμιστή. Άνθρωπος χλιαρός, υποκριτής, τυχοδιώκτης, μικροπρεπής, ανίκανος να αγαπήσει ή να μισήσει, εγωιστής, τσιγκούνης και γεμάτος φόβους, αυτός ο Βιεννέζος επιχειρηματίας είναι έτοιμος να κάνει οποιονδήποτε συμβιβασμό αρκεί να εξυπηρετεί τα συμφέροντά του. Ξέρει πώς να προσαρμόζεται σε όλα τα καθεστώτα, είτε πρόκειται για μοναρχία είτε για δημοκρατία, αλλά φοβάται την επανάσταση και κάθε μορφή αναρχίας που μπορεί να υπονομεύσει την επιτυχία του. Ο Περλέφτερ είναι το πρότυπο εκείνων των καιροσκόπων που, όταν ήρθε η ώρα, υποστήριξαν τον Χίτλερ και το καθεστώς του χωρίς ενδοιασμούς. Ο Ροτ επιλέγει τον τόνο της ειρωνείας σε κάθε φράση του, περισσότερο ή λιγότερο αιχμηρή. Ανολοκλήρωτο πολιτικό και κοινωνικό μυθιστόρημα, το Περλέφτερ, η ιστορία ενός αστού είναι μια συναρπαστική μελέτη χαρακτήρων. Βρίσκουμε και εδώ ένα από τα γνωρίσματα του Γιόζεφ Ροτ : τη νοσταλγία ενός χαμένου κόσμου, με τη συνεχή ένταση μεταξύ παρελθόντος και παρόντος. Και μολονότι ο συγγραφέας του Εμβατηρίου του Ραντέτσκυ αρνείται να εκθειάσει την πρόοδο και τη νεωτερικότητα, δεν εξιδανικεύει ετούτο το σύμπαν που εξαφανίζεται και με μεγάλη κριτική διαύγεια εντοπίζει μέσα του τα σπέρματα της βίας και της κτηνωδίας που προαναγγέλλουν το χειρότερο.

Joseph Roth (Συγγραφέας)

Ο Γιόζεφ Ροτ γεννήθηκε το 1894 από εβραίους γονείς στην Ανατολική Γαλικία (σημερινή Ουκρανία). Σπούδασε φιλοσοφία και γερμανική φιλολογία στο Λέμπεργκ και στη Βιέννη. Το 1916 κατάχθηκε στον αυστριακό στρατό και έλαβε μέρος στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο. Στο διάστημα του μεσοπολέμου εργάστηκε ως δημοσιογράφος στη Βιέννη και στο Βερολίνο, όπου έζησε δώδεκα χρόνια (μετά το 1920). Το πρώτο του μυθιστόρημα, “Το δίχτυ της αράχνης”, δημοσιεύτηκε το 1923 σε συνέχειες σε αυστριακή εφημερίδα και είχε αρκετή επιτυχία. Το 1926 έμεινε τέσσερις μήνες στη Σοβιετική Ένωση όπου αρχίζει να γράφει τα μυθιστορήματα “Φυγή χωρίς τέλος” και “Ο βουβός προφήτης”. Ήδη από το 1922 εντοπίζει και στηλιτεύει από τους πρώτους τον Χίτλερ. Από το 1932 δηλώνει σ΄ ένα φίλο του: “Πρέπει να φύγουμε. Θα κάψουν τα βιβλία μας και θα είμαστε εμείς ο στόχος… Πρέπει να φύγουμε ώστε μόνο τα βιβλία μας να παραδοθούν στην πυρά.” Στις 30 Ιανουαρίου του 1933, τη μέρα που ο Χίτλερ αναγορεύεται καγκελάριος του Ράιχ, ο Ροτ μεταναστεύει οριστικά στο Παρίσι, όπου θα περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του φτωχός και αλκοολικός, ως το θάνατό του το 1939. Άφησε έργο εκτεταμένο και ποικίλο: δεκατρία μυθιστορήματα, οχτώ μεγάλα αφηγήματα, τρεις τόμους δοκιμίων και ανταποκρίσεων, αμέτρητα άρθρα. Κυριότερα μυθιστορήματά του: “Hotel Savoy” (1924), “Φυγή χωρίς τέλος” (1927), “Το εμβατήριο Ραντέτσκι” (1932) και “Η κρύπτη των Καπουτσίνων” (1938). Στο κύκνειο άσμα του, “Ο θρύλος του Αγίου Πότη” (1939), ο Ροτ χωρίς να αυτοβιογραφείται, δίνει μια γλαφυρή, γλυκιά και ταυτόχρονη τραγική μυθιστορία της απόλυτης παράδοσης στο πάθος του.

 

Άγγελος Αγγελίδης (Μεταφραστής)

 

Μαρία Αγγελίδου (Μεταφραστής)

Η Μαρία Αγγελίδου γεννήθηκε το 1957 στην Αθήνα και σπούδασε κλασική φιλολογία σε Αθήνα, Γερμανία και Ελβετία. Τα περισσότερα βιβλία της είναι ιστορικά παραμύθια και έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα ισπανικά. Ασχολείται, επίσης, με τη λογοτεχνική μετάφραση και έχει μεταφράσει πάνω από 500 βιβλία, τα μισά από τα οποία είναι για παιδιά. Για το παιδικό αναγνωστικό κοινό έχει επίσης μεταφράσει Σαίξπηρ, Μολιέρο, Δάντη, Θερβάντες, Γκολντόνι κ.ά.. Για τις μεταφράσεις της έχει βραβευτεί τρεις φορές από τη Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας. Διετέλεσε πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Επαγγελματιών Μεταφραστών και μέλος του Δ.Σ. του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, μεταξύ 2000-2004.