Ο Μήτσος Παπανικολάου, ένας από τους αποκαλούμενους «ελάσσονες» Έλληνες λυρικούς ποιητές του μεσοπολέμου, έζησε μια σύντομη ζωή, μοιρασμένη ανάμεσα στην λογοτεχνική αναζήτηση και δημιουργία και τη σταδιακή οικονομική και προσωπική εξαθλίωση που προκάλεσαν οι εξαρτήσεις και τα απαγορευμένα, για την εποχή, πάθη του, με αποκορύφωμα το πρόωρο και θλιβερό τέλος του σε έναν ψυχρό θάλαμο ψυχιατρείου κατά τη διάρκεια της κατοχής, σε ηλικία μόλις 43 ετών.
Η σύντομη και τραγική ζωή του και το ύφος του περιορισμένου ποιητικού έργου του ήταν αρκετά για να τον κατατάξουν στην ολιγομελή ομάδα των Ελλήνων «καταραμένων ποιητών», οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν έτυχαν ποτέ της αναγνώρισης που τους έπρεπε και παρέμειναν στο περιθώριο του ελληνικού λογοτεχνικού και ποιητικού γίγνεσθαι.
Ο Μήτσος Παπανικολάου, στη σύντομη ζωή του, δεν πρόλαβε να δει τα ποιήματά του τυπωμένα σε ποιητική συλλογή, παρά μόνο διάσπαρτα σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες της εποχής στα οποία τα έδινε για να εξασφαλίσει τα προς το ζην.
Μετά τον θάνατό του, κατά τις δεκαετίες 1960 -1990, υπήρξαν ελάχιστες ελλιπείς εκδόσεις τού περιορισμένου έως τότε γνωστού έργου του, οι οποίες σήμερα είναι όχι μόνο εξαντλημένες αλλά σπάνιες και δυσεύρετες.
Αυτό το μεγάλο κενό στην ελληνική λογοτεχνική βιβλιογραφία, έρχεται να καλύψει, με την ευκαιρία των 80 χρόνων από τον θάνατο του Μήτσου Παπανικολάου, η σημαντική, ολοκληρωμένη, επετειακή έκδοση του Ογδόου, η οποία φέρνει στο φως νέα, άγνωστα, έως τώρα, ποιήματά του που απουσίαζαν από τις προηγούμενες εκδόσεις, εξαιρετικές μεταφράσεις ξένων ομότεχνών του, αλλά, και για πρώτη φορά, έντεκα αθησαύριστα πεζά έργα, τα οποία ελάχιστοι έως τώρα γνώριζαν ότι υπάρχουν.
Η πολύχρονη έρευνα, οι εκτενείς σημειώσεις και η φιλολογική ανάλυση του έργου του Μήτσου Παπανικολάου αποτελούν εργασία του φιλόλογου και μελετητή του ποιητή Μιχάλη Χ. Ρέμπα.
Μήτσος Παπανικολάου (Συγγραφέας)
Ο Μήτσος Παπανικολάου (1900-1943), παράλληλα με το πρωτότυπο ποιητικό και μεταφραστικό του έργο, που συγκεντρώθηκε και εκδόθηκε από τον Τάσο Κόρφη, ασχολήθηκε με την κριτική. Δοκίμια και άρθρα του δημοσιεύθηκαν στη “Νεά Εστία”, όπου αρκετά χρόνια κράτησε τη στήλη της κριτικής του βιβλίου, στα “Νεοελληνικά Γράμματα”, στο “Μπουκέτο” και σε άλλα βραχύβια περιοδικά της εικοσαετίας 1920-1940. Το κριτικό έργο του Μήτσου Παπανικολάου, που είχε για βασικό θέμα του την ποίηση, μπορεί να διαιρεθεί στις κριτικές παρουσιάσεις των ποιητών (Γάλλων προπάντων) που μελέτησε και μετέφρασε, στα λίγα δοκίμιά του για Νεοέλληνες ποιητές, στις βιβλιοκρισίες του και σε μερικά άρθρα του επάνω σε θέματα της πνευματικής επικαιρότητας. Μια εργασία μικρή σε έκταση αλλά και υψηλή σε ποιότητα, γεμάτη σωστές αισθητικές θέσεις, οξύτατες παρατηρήσεις και αντικειμενικές εκτιμήσεις. Ας μη λησμονούμε πως ο Μήτσος Παπανικολάου ήταν ένας από τους πρώτους που έγραψε, με διεισδυτικότατες προοράσεις που επαληθεύθηκαν από το χρόνο, για το ξεκίνημα του Ελύτη, για τη σημασία του έργου του Σεφέρη και του Σαραντάρη και για το έργο άλλων συγχρόνων του και παλαιότερων.
Μιχαήλ Χ. Ρέμπας (Επιμέλεια)
