Πολιτική θεολογία και Συνταγματική ηθική

Η «πολιτική θεολογία» είναι μια διαδεδομένη αλλά αμφίσημη έννοια που χρησιμοποιείται με διαφορετικό περιεχόμενο αφενός σε θύραθεν συμφραζόμενα, κυρίως στο πεδίο της πολιτικής και της συνταγματικής θεωρίας, αφετέρου σε εκκλησιολογικά και ευρύτερα θεολογικά συμφραζόμενα. Στην πρώτη της όψη η πολιτική θεολογία αναφέρεται στις θεολογικές βάσεις της πολιτικής θεωρίας και φιλοσοφίας, ιδίως της πολιτειολογίας / θεωρίας του κράτους. Υπάρχει όμως και η άλλη όψη της πολιτικής θεολογίας ή μάλλον η άλλη χρήση του ίδιου όρου για να αποδώσει όχι την ενασχόληση με εκκοσμικευμένες θεολογικές έννοιες που έχουν καταστεί πολιτικές και πολιτειακές, αλλά με τα πολιτικά συμφραζόμενα, τα πολιτικά διλήμματα και τις πολιτικές στοχεύσεις του θεολογικού, πιο συχνά του εκκλησιαστικού λόγου. Εδώ μας ενδιαφέρει πρωτίστως η πρώτη όψη. Η «συνταγματική ηθική» δεν αναφέρεται σε μια ηθική ή πολύ περισσότερο ηθικολογική προσέγγιση του Συντάγματος, αλλά στο ηθικό περιεχόμενο του «θετού» Συντάγματος, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί ιστορικά ως βασική κατάκτηση της νεωτερικής εποχής και αγωνίζεται να λειτουργήσει απέναντι στις προκλήσεις της μετανεωτερικής εποχής. Κατάκτηση που είναι συνώνυμη με το τρίπτυχο δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα, κράτος δικαίου. Υπό την έννοια αυτή η «συνταγματική ηθική» με το θετικιστικό και αξιακό της περιεχόμενο ανυψώνει το Σύνταγμα σε συνταγματικό πολιτισμό. Το περιεχόμενο της «συνταγματικής ηθικής» αναδεικνύεται σε πολλά κρίσιμα ζητήματα στο πεδίο των θεμελιωδών δικαιωμάτων μέσα από την αντιδιαστολή με τη χριστιανική ηθική. Στο βιβλίο περιλαμβάνονται μελέτες και δοκίμια που έχουν ως κοινό πεδίο τις δυο αυτές έννοιες και τη συσχέτιση ή την αντίστιξή τους.

Ευάγγελος Βενιζέλος (Συγγραφέας)