Προς μια αρχαιολογία των εικόνων – Ένα δοκίμιο για τη φωτογραφία (από τη θεωρία στην πράξη)

H παρούσα έκδοση διερευνά όχι μόνο την παραγωγή φωτογραφικών εικόνων αλλά επιχειρεί μέσα από διαφορετικά επίπεδα ιστορικής προσέγγισης να ερμηνεύσει τα στοιχεία εκείνα που παραμορφώνουν, αλλοιώνουν, κατακερματίζουν την πραγματικότητα της φωτογραφικής πράξης. Η αλληλεπίδραση της τεχνολογίας από τον 19ο στον 20ό αιώνα με τη σύνθεση της εικόνας πολλές φορές αποκλίνει (ενίοτε και συγκλίνει) προς μια συγκεκριμένη αισθητική εμπειρία. Πάντοτε, όμως, καταγράφει μια τελική και καθοριστική διαμόρφωση κάδρου, οπτικής γωνίας και υποκειμενικής ερμηνείας του φωτός. Ο τελικός στόχος της αποτύπωσης μιας φωτογραφικής εικόνας είναι να βιωθεί η πραγματικότητα ή να δομηθεί μια νέα αισθητική αντίληψη; Η φωτογραφία ως μια μη χειρωνακτική παραγωγή, βασισμένη μόνο στη γνώση του μέσου και της χρονικής διαμεσολάβησης, οφείλει να κατακτά κάποια συστήματα αισθητικής και ήθους διαφορετικά ταξινομημένα από τις άλλες τέχνες, ίσως γιατί δεν εμπεριέχει την άρθρωση μιας καθαρά πνευματικής διεργασίας ή σκέψης, αλλά σχεδόν πάντοτε αποτυπώνει μια στιγμιαία και εντελώς υποκειμενική ερμηνεία της ιστορίας ή της κοινωνίας. Επειδή η συνένωση της ηθικής με την τέχνη εμπεριέχεται στο γνώριμο διαχρονικό και φιλοσοφικό αίτημα ήδη από την εποχή του Διαφωτισμού, εμείς θα επιχειρήσουμε να υποστηρίξουμε ότι το ύφος (style) δεν είναι τόσο ζήτημα τεχνικής όσο θέασης, όπως εύστοχα παρατήρησε ο Marcel Proust. Τελικά, μήπως η τέχνη της φωτογραφίας, πέρα από οποιαδήποτε χωρο-χρονική συνθήκη, είναι μια παρακαταθήκη εικόνων πλήρης σημασιών; (Maurice Merlau-Ponty).

Ηώ Πάσχου (Συγγραφέας)

H Ηώ Πάσχου γεννήθηκε στο Παρίσι. Έλαβε διδακτορικό δίπλωμα στην Ιστορία της Τέχνης από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris I-Sorbonne, Institut d’Art et d’Archéologie) καθώς και μεταπτυχιακό τίτλο στην Ιστορία και την Αισθητική της Φωτογραφίας, ως υπότροφος του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης». Από το 2009 έως σήμερα διδάσκει στο Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (Επίκουρη καθηγήτρια) ενώ το διάστημα 2007-2010 δίδαξε φωτογραφία ως λέκτορας στο Τμήμα Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Από το 2016 έως το 2023 εμψύχωνε τα σεμινάρια δημιουργικής φωτογραφίας στο Ελληνικό Κέντρο Φωτογραφίας. Έχει συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και τη Γαλλία και έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις φωτογραφίας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ιταλία, Βέλγιο), ενώ έργα της έχουν παρουσιαστεί σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις (Centre Photographique d’Ile-de-France και Cité Internationale des Arts στο Παρίσι, Μουσείο Μπενάκη, Σπίτι της Κύπρου κ.ά.). Η αγάπη της για την εικόνα ξεκίνησε σ’ έναν αναλογικό σκοτεινό θάλαμο και από τότε δεν έχει σταματήσει να βλέπει τον κόσμο φωτογραφικά. Από το 2018 επιμελείται και συντονίζει καλλιτεχνικές δράσεις στο Darkroom Creative Project.

(Πηγή: “Εκδόσεις Παπαζήση”, 2025)